1- همه اقسام جهاد، بر همه فرزندان امّت مسلمان واجب كفائى است مگر
صاحبان عذر وضرر. جهاد بر هيچ كسى واجب عينىنمىشود مگر در صورتى كه امام بر كسى
به طور معيّن جهاد را واجب گرداند يا اينكه بسيج عمومى اعلام شود.
2- جهاد از كسانيكه قلم تكليف از آنان رفع شده مانند كودك و ديوانه
ساقط است.
3- از صاحبان عذر و ضرر كه نمىتوانند جنگ كنند جهاد نيز ساقط است
مانند: بيمار، كور، لنگ و كسى كه نفقه و هزينه جهادرا ندارد.
4- اگر طرز و شكل جنگ به گونهاى باشد كه تنها در توان گروه خاصّى
باشد، تنها بر آنان واجب و از بقيّه ساقط است مثل جنگدر دريا كه تنها در توان
نيروى دريائى است و از ديگران ساقط است و يا جنگ در هوا كه تنها بر نيروى هوائى
واجب، و از ديگرانساقط مىباشد.
5- فقها گفتهاند: پدر و مادر مىتوانند فرزند بالغ و مكلّف خود را
از رفتن به جهاد منع كنند مگر اينكه بر او واجب عينى شدهباشد، و برخى هم
گفتهاند: طلبكار در صورتيكه زمان طلب او سر رسيده باشد، مىتواند بدهكار خود را
مانع از رفتن به جهاد شود تااينكه بدهى خود را پرداخت كند.
6- فقها گفتهاند: جهاد بر زن هم واجب نيست، ولى اين سخن آنان شامل
آن موردى نيست كه، در صورت ضرورت، بسيج عمومىدفاعى از طرف امام اعلان شود، زيرا
اين حالت زنان را هم شامل مىشود.
7- جايز است كه شخصى، هزينه جهاد ديگرى را پرداخت كند، كه دراين صورت
برخى از فقها گفتهاند جهاد از او ساقط مىشودمگر اينكه بصورت عينى بر او واجب شده
باشد.
8- كسى كه از رفتن به جهاد عاجز است، مستحبّ است كه شخص ديگرى را
براى جهاد آماده و تجهيز كند، و برخى گفتهاند: واجب است.
1- جايز نيست در ماههاى حرام جنگ با كسانى آغاز شود كه براى اين
ماهها احترام قايل هستند (مانند مشركينقريش). امّا آغاز جنگ با كسانيكه اعتقاد به
حرمت اين ماهها نداشته باشند، اشكال ندارد. وهمچنين پرداختن به جنگدفاعى به طور
مطلق دراين ماهها جايز است.
[1] منظور از ماههاى حرام، ماههاى: رجب، ذوالقعده، ذوالحجّه و
محرّم است.