دوم- نيّت‌

نيّت واخلاص در كتاب وسنّت‌

قرآن كريم:

1- (قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلَى شَاكِلَتِهِ فَرَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَى سَبِيلًا [1]

«بگو: هركس طبق نيّت خود عمل مى‌كند، و پروردگارتان كسانى را كه راهشان نيكوتر است، بهتر مى‌شناسد.»

كردار مردمان گاهى در ظاهر، متشابه ومثل هم مى‌باشد، اما تفاوت واختلاف در قصد ونيت است كه كردارها را متناقض‌ومتعارض مى‌گرداند. به عنوان مثال نماز اگر توسط شخص مخلص وبانيت پاك گزارده شود، معراج مؤمن ووسيله صعود او به سوى‌مقام ربوبى خواهد بود، اما اگر توسط شخص ريا كار انجام شود، وبال او خواهد شد. پس آنگونه كه در روايات مفسّر اين آيه آمده‌است، «شاكله» به معناى نيت است يعنى هر شخص طبق نيت خود عمل مى‌كند وچون خداوند داناتر به نيّت‌ها ومقاصدواهداف اشخاص مى‌باشد، پس او كسانى را كه راهشان نيكوتر است ودر مسير هدايت گام برمى دارند، بهتر مى‌شناسد.

2- (صِبْغَةَ اللَّهِ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً وَنَحْنُ لَهُ عَابِدُونَ‌ [2]

«رنگ خدايى (بپذيريد؛ رنگ ايمان وتوحيد واسلام) وچه رنگى از رنگ خدايى بهتر است؟ وما تنها او را عبادت‌مى‌كنيم.»

عبادات شخص مؤمن بايد رنگ خدايى به خود بگيرد. رنگ خدايى، ظاهر اعمال وآن بخش آشكار ومحسوس عبادت نيست، زيرا ظاهر اعمال گاهى مانند هم است، ولى آن نيت پنهان وهدفى كه در پشت عمل وعبادت، نهفته است، مى‌تواند به عمل، رنگ‌الهى ببخشد، پس يك عمل در اثر اخلاص وقصد تقرب به حضرت حق وپيوستن به او وبريدن از ماسواى او، الهى وخدايى مى‌شود. ولى گاهى هم، به سبب نيت معكوس، رنگ شيطانى مى‌يابد وبه خاطر رياء، شهرت‌طلبى وتظاهر براى مردم، غير الهى مى‌شود.

3- (وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفاً وَطَمَعاً إِنَّ رَحْمَةَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ‌الْمُحْسِنِينَ‌ [3]

«ودر زمين پس از اصلاح آن فساد نكنيد، واو رابا بيم واميد