فلسفه جامعه در قرآن‌

جنبه فلسفى نگرش اسلام به جامعه برخاسته از ايمان است كه حقيقتاً انسان موجودى است با داده‌هاى محدود و دو جريان منفى و مثبت، هر دو را در اختيار دارد و ما هنگامى كه جامعه را بررسى مى‌كنيم بايد درپى شناخت فروعى باشيم كه بر حقيقت اين دو جريان مترتّب است. قوانين اصلى فلسفه جامعه در قرآن در نكات زير خلاصه مى‌شود:

1- پژوهش روانشناسى در شناخت جامعه امرى اساسى است و هر چيزى را كه در فرد و در ابعادى كوچكتر مى‌يابيم آن را تجسّم يافته در جامعه مى‌بينيم، در آميختگى خير و شر در نفس هريك از آدميان منعكس كننده خير و شرهاى جامعه است و همان قوانينى كه به طبيعت اين درهم آميختگى در سطح افراد حاكم است و اين درهم آميختگى در سطح جمعى نيز حاكميت دارد.

2- بنابراين ما نمى‌توانيم همه پديده‌هاى اجتماعى را به جنبه منفى انسان بازگردانيم تا در نتيجه خود را در حلقه‌اى ميان تهى احساس كنيم كه به نقطه آغاز عوامل مؤثّر آگاهى نيابيم، بلكه بايد در جستجوى دو جريان منفى و مثبت در كنار هم باشيم. براى مثال:

نمى‌توانيم اساس جامعه را تنها نياز و ضرورت زندگى بدانيم (اگر چه طبيعتاً نياز و ضرورت مقتضاى غريزه انسانى است)، بلكه بايد