اسم الکتاب : دانشنامه امام باقر علیه السلام المؤلف : جمعی از نویسندگان الجزء : 1 صفحة : 302
رعایت جمال و زی شرافتمندانه
ائمه (ع) به تناسب شرایط زمانی و مسؤولیتهای اجتماعی خود، زندگی میکردهاند. در
حالات علی (ع) دیده شده است که آن حضرت در دوران حکومت و فرمانروایی خویش،
کفشهایش را خود وصله میزد و از سادهترین و کم بهاترین جامهها استفاده
میکرد، ولی آن حضرت شیوهی زندگی خود را برای همگان تجویز نمینمود و
میفرمود: من چون حاکم جامعه هستم، وظیفهی خاصی دارم و باید در حد
پایینترین طبقات جامعه زندگی کنم تا آنان با مشاهدهی وضع من، در خود
احساس آرامش و رضایت کنند. اما سایر امامان، از آنجا که مسؤولیت حکومت را
بر عهده نداشتهاند و در شرایط اجتماعی ویژهای زندگی میکردهاند، که چه
بسا استفاده از لباسهای کم بها و وصلهدار موجب تضعیف موقعیت اجتماعی آنان
و توهین به شیعه میشد، و بازتاب منفی داشته است، بر اساس وظیفه، آداب
صحیح اجتماعی را رعایت کرده، به جمال و زی شرافتمندانه در جامعه اهتمام
میورزیدهاند. امام باقر (ع) حتی در مورد چگونگی اصلاح محاسن خویش به
مرد پیرایشگر رهنمود میدهد. [1] و در انتخاب لباس برای خویش، عزت و شرافت و
زی شایسته را در نظر دارد! چنان که گاه لباس فاخر و تهیه شده از خز
میپوشید. [2] و برای لباس رنگهای جذاب و پر نشاط انتخاب میکند. [3] .
امام باقر (ع) از این که در اندام او آثار رخوت و کسالت و پژمردگی ظاهر
باشد، متنفر بود. حکم بن عتیبه میگوید: امام باقر (ع) را دیدم که حنا بر ناخنها نهاده است. امام
به من فرمود: نظرت دربارهی این کار چیست؟ عرض کردم: دربارهی کار شما چه
میتوانم بگویم (شما خود آگاهتر هستید و جز کار بایسته انجام نمیدهید)،
ولی در آداب و رسوم اجتماعی ما، جوانان ناخنهایشان را با حنا میآرایند! امام
فرمود: ای حکم! وقتی که انسان تنظیف میکند و با دارو، موهای زاید بدن را
میزداید، دارو بر ناخنها اثر گذاشته و رنگ آن را شبیه ناخن مردگان
میسازد. رنگ آن را با حنا میتوان تغییر داد. [4] . این احادیث در مجموع
میرساند که امام باقر (ع) به چگونگی وضع لباس و زی خویش در جامعه توجه
داشته، بیقیدی و بد منظری و بی مبالاتی را نمیپسندیده است.
[~hr~]پی نوشت ها: (1) عن محمد بن مسلم، قال: رأیت اباجعفر (ع) والحجام یأخذ من لحیته فقال: دورها. بحار 46 / 299. (2) قال: رأیت علی ابیجعفر محمد بن علی (ع) جبة خز و مطرف خز. طبقات ابنسعد 5 / 321؛ سیر اعلام النبلاء 4 / 407. (3) عن مالک بن اعین، قال دخلت علی ابیجعفر (ع) و علیه ملحفة حمراء شدیدة الحمرة. بحار 46 / 292. (4)
رأیت اباجعفر (ع) و قد اخذ الحناء و جعله علی اظافیره فقال: یا حکم! ما
تقول فی هذا؟ فقلت: ما عسیت ان اقول فیه و انت تفعله، و ان عندنا یفعله
الشبان، فقال: یا حکم ان الأظافیر اذا اصابتها النورة غیرتها حتی تشبه
اظافیر الموتی، فغیرها بالحناء. کافی 6 / 509؛ بحار 46 / 299. منبع: امام باقر جلوه امامت در افق دانش؛ گروه تاریخ اسلام؛ آستان قدس رضوی چاپ دوم 1375.
اسم الکتاب : دانشنامه امام باقر علیه السلام المؤلف : جمعی از نویسندگان الجزء : 1 صفحة : 302