اسم الکتاب : دانشنامه مهدویت و امام زمان عجل الله تعالی فرجه المؤلف : جمعی از نویسندگان الجزء : 1 صفحة : 477
غریم
«غریم» در لغت، هم به معنای طلبکار آمده است و هم به معنای بدهکار. [1] . در
روایات فراوانی از آن به عنوان یکی از القاب حضرت مهدیعلیه السلام یاد
شده است. بیشتر به نظر میرسد مقصود، معنای نخست آن باشد که درباره حضرت به
کار رفته است. این لقب نیز مانند برخی القاب دیگر، از روی تقیّه بوده که
هرگاه شیعیان میخواستند مالی را نزد آن حضرت یا نواب و وکلای آن حضرت
بفرستند، یا وصیت کنند و یا از جانب آن حضرت مطالبه کنند، به این لقب حضرت
را میخواندند. شیخ مفیدرحمه الله به این نکته تصریح کرده، مینویسد:
«کلمه غریم رمزی بود بین شیعه که وقتی حضرت مهدیعلیه السلام را از روی
تقیّه یاد میکردند، از آن استفاده مینمودند». [2] . بنابراین، استفاده از این لقب عمدتاً در ارتباطات مالی شیعیان با حضرت مهدیعلیه السلام - آن هم در طول غیبت صغری - بوده است. [3] . در اینجا به برخی از روایات اشاره میشود: 1.
محمد بن صالح گوید: «وقتی پدرم از دنیا رفت و امر به من رسید، سفته هایی
(حواله هایی) نزد پدرم بود که نشان میداد، مربوط به اموال غریم است.» [4] . 2.
اسحاق بن یعقوب گوید: «از شیخ عمری شنیدم که میگفت: با مردی شهری مصاحبت
داشتم و به همراه او مالی برای غریم بود و آن را برای او فرستاد». [5] . 3. محمد بن هارون گوید: «از اموال غریم پانصد دینار بر ذمه من بود». [6] .
[1] مجمع البحرین، ج 6، ص 125؛ لسان العرب، ج 12، ص 436. [2] الارشاد، ص 354. [3] کمال الدین و تمام النعمة، ج2، باب45،ح5. [4] الکافی، ج 1، ص 521، ح 15. [5] کمال الدین و تمام النعمة، ج2، باب45،ح6. [6] همان، ح 17. غلام «غلام» در لغت به معنای پسربچه است. [1] . در
برخی روایات از حضرت مهدی علیه السلام، با عنوان «غلام» یاد شده است. امام
صادقعلیه السلام میفرماید: پیامبراسلامصلی الله علیه وآله فرمود:
«لابُدَّ لِلْغُلامِ مِنْ غَیْبَةٍ فَقیلَ لَهُ وَلِمَ یا رَسُولُ اللّه؟
قالَ: یَخافُ القَتْلَ» [2] ؛ «به ناگزیر برای غلام غیبتی است. گفته شد: یا
رسول اللّه: برای چه؟ فرمود: از ترس مرگ». این لقب نیز مانند برخی دیگر
از القاب، گاهی در معنای لغوی خود به کار میرفته و مقصود همان پسر بچه و
جوان بوده است و گاهی به جهت شرایط حاکم بر [ زمان] صدور روایت، از روی
تقیّه این گونه گفته میشده و به عنوان لقب به کار رفته است.[1] مجمع البحرین، طریحی، ج 6، ص 127. [2] علل الشرایع، ج 1 ص 243، ح 1؛ کافی، ج 1، ص 337، ح 5 و ص 442، ح 29.
اسم الکتاب : دانشنامه مهدویت و امام زمان عجل الله تعالی فرجه المؤلف : جمعی از نویسندگان الجزء : 1 صفحة : 477