شیعه

شیعه، فرقه یا گروهی را گویند که امر یگانه‌ای داشته باشند. «شیعة الرجل»؛ یعنی، دوستان و یاران مرد. جمع آن «اَشْیاع» و «شِیَع» به معنای مثل و مانند و فرقه‌ها نیز آمده است. [1] واژه «شیعه» به صورت مفرد چهار بار در قرآن آمده است: یک بار به تنهایی (مریم، 69) و سه بار با اضافه (قصص، 15؛ صافات، 83). در آیه اوّل به معنای گروه و در بقیه به معنای پیرو آمده است.
«شیعه» در اصطلاح به پیروان حضرت علی‌علیه السلام و خاندانش و کسانی گفته می‌شود که معتقد به جانشینی بلافصل آن حضرت بعد از پیامبر اسلام‌صلی الله علیه وآله و نص ولایت او در غدیر خم از طرف پیغمبر می‌باشند. در سخنان رسول اکرم‌صلی الله علیه وآله، و حضرت علی و دیگر امامان‌علیهم السلام و نویسندگان کتاب‌های ملل و نحل، این کلمه به کار رفته است.
جابربن عبداللّه انصاری می‌گوید: «نزد پیامبرصلی الله علیه وآله بودم که حضرت علی‌علیه السلام از دور نمایان شد. پیامبرصلی الله علیه وآله فرمود: سوگند به کسی که جانم به دست او است! این شخص و شیعیانش در قیامت رستگار خواهند بود». [2] .
ابن عباس می‌گوید: «وقتی آیه «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ» [3] نازل شد پیغمبرصلی الله علیه وآله به حضرت علی‌علیه السلام فرمود: مصداق این آیه تو و شیعیانت می‌باشید که در قیامت خشنود خواهید بود و خدا هم از شما راضی است». این دو حدیث در الدرالمنثور 379 و11 و غایةالمرام، 326 نقل شده است. [4] روایات متعدد دیگری نظیر روایت فوق از بزرگان اهل سنّت (مانند طبرانی، احمدبن حنبل و دار قطنی) به وسیله ابن حجر، ابن اثیر، سیوطی و دیگران نقل شده است.
حضرت علی‌علیه السلام در نامه‌ای می‌نویسد:
«این نامه از بنده خدا علی امیرالمؤمنین است، به شیعه خود از مؤمنان و مسلمانان؛ چه خدا می‌گوید: «وَاِنَّ مِنْ شِیعَتِهِ لَاِبْراهِیمَ» [5] و آن نامی است که خدای متعال آن را در قرآن شرافت بیان داده است، و شما شیعه پیامبر، محمدصلی الله علیه وآله هستید، چنان‌که ابراهیم نیز از شیعیان او است، نامی است غیر مختص و امری است سابقه‌دار». [6] .
شیخ مفیدرحمه الله به سند خود تا امام باقرعلیه السلام از قول ام سلمه نقل می‌کند که گفت: «از رسول خداصلی الله علیه وآله شنیدم می‌گوید: «بی‌گمان علی و شیعه او رستگار می‌باشند» و به اسناد خود سه حدیث دیگر در همان فصل در این باره نقل کرده است. [7] از امیرالمؤمنین علی‌علیه السلام نیز در منابع مختلف و از جمله نهج‌البلاغه چند روایت نقل شده است.
به هر حال عنوان شیعه برای پیروان علی‌علیه السلام مشهور گردید و این عنوان مخصوص کسانی شد که معتقد به‌امامت علی‌علیه السلام و جانشینی او پس از پیامبر بودند، و به امامت یازده نفر از فرزندان معصومش اعتقاد داشتند و به کسانی که دارای چنین عقیده‌ای بودند، «شیعه اثنی عشریه» و «شیعه امامیّه» اطلاق شد». [8] .