اسم الکتاب : دانشنامه مهدویت و امام زمان عجل الله تعالی فرجه المؤلف : جمعی از نویسندگان الجزء : 1 صفحة : 190
جبرئیل
«جبرئیل»، یکیازچهار فرشته مقرّب و برترین آنها (میکائیل، اسرافیل و
عزرائیل)است. او در ادیان ابراهیمی رابط میانخداوندوپیامبران است. در
کتابهای دینی یهودیت، مسیحیت و اسلام از نقش جبرئیل بسیار یاد شده است.
جبرئیل، ابراهیمعلیه السلام را از آتش به فرمان خدا نجات داد و از
موسیعلیه السلام در مبارزه با فرعون حمایت کرد. هنگام خروج بنیاسرائیل از
مصر، فرعونیان را به بحر احمر کشانید و در آن غرق کرده بر شموئیل ظاهر شد و
به داوودعلیه السلام ساختن زره آموخت. او زکریاعلیه السلام رابه ولادت
یحییعلیه السلام و مریمعلیها السلام را به ولادت عیسیعلیه السلام بشارت
داد. [1] . در سنت اسلامی و قرآن کریم، جبرئیل همان «روح القُدُس» است.
دلیل صریح این مطلب، آیه 102 سوره «نحل» است: «قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ
القُدُسِ مِنْ رَبِّکَ»؛ «بگو آن (قرآن) را روح القدس از سوی پروردگارت
نازل کرده است». در آیه 97 سوره «بقره» نیز آمده است: «قُلْ مَنْ کانَ
عَدُوّاً لِجِبْریلَ فَاِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلی قَلْبِکَ بِاِذنِ اللَّهِ»؛
«بگو هر کس دشمن جبرئیل شد [بداند] که جبرئیل آن (قران) را به دستور الهی
بر دل تو نازل کرده است». همچنین در قرآن با نامهای روح (غافر، 15)،
«الرُّوحُ الاَمین» (شعراء، 193)، «شَدیدُ القُوی» (نجم، 50) و «رَسُولٌ
کَریم» (تکویر، 21 - 19) از او یاد شده است. در سوره «نجم» به ملاقات یا
مواجهه پیامبرصلی الله علیه وآله با جبرئیل، تصریح دارد. طبق احادیث
بسیاری، جبرئیل به صورت جوان خوشرویی به نام دحیه کلبی، بر حضرت محمدصلی
الله علیه وآله ظاهر میشده است. [2] آن حضرت، جبرئیل را به صورت اصلی خودش
نیز مشاهده کرده است. در غزوه بدر با هزاران فرشته، به مدد پیامبر
اسلامصلی الله علیه وآله و یاران او آمد، در معراج همسفر و راهنمای حضرت
رسولصلی الله علیه وآله بود و در منتهای معراج، در «سدرةالمنتهی»، از مسیر
باز ماند و به پیامبرصلی الله علیه وآله گفت: دیگر مأذون نیست که پیشتر
رود و آن حضرت به تنهایی به سیر معراج ادامه داد. نامهای دیگر جبرئیل، عبارت است از: فرشته وحی، امین وحی، روح الامین عقل اوّل، ناموس اکبر، روح اعظم. [3] . علامه
مجلسیرحمه الله در بحارالانوار (ج 25، ص 47 به بعد) بابی تحت این عنوان
که «ائمهعلیهم السلام مؤید به روح القدس بودهاند» باز کرده و احادیث
فراوانی از منابع معتبر نقل کرده است. روایاتی چند، نقش آن فرشته بزرگ
الهی را در قیام عظیم و جهانی حضرت مهدیعلیه السلام، به روشنی بیان کرده و
از او به عنوان اولین کسی که با حضرت مهدیعلیه السلام بیعت خواهد کرد،
نام برده است. در بعضی از روایات آمده است: او به همراه خیل عظیمی از
فرشتگان، هنگام ظهور در محضر آخرین حجّت الهی حاضر شده و به یاری آن حضرت
خواهند شتافت. امام صادقعلیه السلام در قسمتی از یک روایت طولانی
فرموده است: «... فَاَوّلُ مَنْ یُبایِعُهُ ذَلکَ الطائِرُ وَهُوَ
وَاللَّهِ جَبْرَئیلعلیه السلام» [4] . نیز فرمود: «اَوَّلُ مَنْ یُبایِعُهُ جَبْرَئیل...». [5] و [6] .
[1] ر.ک: کتاب مقدس، کتاب دانیال، باب 8، عدد 16 و باب 9 عدد 21؛ انجیل متی، باب اول عدد 19 و.... [2] الکافی، ج 2، ص 587؛ المناقب، ج 2، ص 244. [3] ر.ک: لغتنامه دهخدا. [4] الکافی، ج 4، ص 184، ح 3؛ عللالشرایع، ح 2، ص 429، ح 1. [5] علی بن ابراهیم قمی، تفسیر قمی، ج 2، ص 204. [6] ر.ک: الغیبة، ص 314، ح 6؛ روضةالواعظین، ص 265.
اسم الکتاب : دانشنامه مهدویت و امام زمان عجل الله تعالی فرجه المؤلف : جمعی از نویسندگان الجزء : 1 صفحة : 190