بوی بهشت، بوی گناه

انسان با اندیشه و رفتار خویش جان خویش را می‌سازد. چگونگی آینده انسان به اندیشه‌ها و رفتار وی گره خورده است. انسان در راه تکامل روحی خویش نه تنها به آن مرحله راه دارد که بهشت برین و روح و ریحان نصیب وی می‌شود، که پاداش نیکی‌های خویش را می‌یابد، یوم تجد کل نفس ما عملت من خیرا محضرا. [1] بلکه در این مسیر به آن مرحله می‌رسد که خود انسان می‌شود بهشت برین و روح و ریحان، فاما ان کان من المقربین فروح و ریحان و جنة نعیم. [2] «اگر انسان از گروه مقربین درگاه خدا باشد خودش روح و ریحان و بهشت نعمت می‌شود.» جان خود شخص روح و ریحان می‌شود. در جان شخص نعمت‌های الهی مستقر می‌گردد. در این آیه سخن از این نیست که برای وی بهشت و نعمت و روح و ریحان باشد. این بهشت گروه اصحاب یمین می‌باشد. سخن از این است که خود فرد بهشت برین و روح و ریحان می‌شود. سخن از مقربین است که انسان هایی برتر از اصحاب یمین می‌باشند.
انسان تبهکار نیز در راه فساد و تباهی به مرحله‌ای می‌رسد که خود آتش زا می شود! خود می‌شود جهنم و عذاب! تباهی و ظلم، آتش است. انسان تبهکار وقتی به تباهی استمرار داد خودش به آن مرحله‌ای می‌رسد که آتش می‌شود، فاتقوا النار التی وقودها الناس و الحجارة. [3] «از آتشی که آتش گیره و سوخت آن را مردم و سنگ‌ها تشکیل می‌دهند برحذر باشید.» یعنی خود گناه کار آتش زا شده و دیگران را هم به آتش می‌کشد. اینها حقیقت آیات قرآن ناطق است. اینک کوثر معارف و همتای قرآن، موسی بن جعفر علیه‌السلام همین حقیقت را شفاف می‌سازد. فرزندش عبدالله از وی سؤال می‌کند آیا فرشتگان از نیت خیر انسان باخبر می‌شوند. اگر کسی تصمیم بر انجام کار خیر یا گناه دارد آیا فرشتگان متوجه می‌شوند. امام در پاسخ این سؤال با بیان گویا مطلب را شفاف می‌سازد و می‌فرماید: آیا بوی گند و کثیف و بوی خوش یکسان است. هنگامی که انسان نیت کار خیر می‌کند از جان وی بوی خوش متصاعد می‌گردد، خرج نفسه طیب الریح... و هنگامی که تصمیم بر تباهی می‌گیرد، بوی گند از وی بالا می‌رود، خرج نفسه منتن الریح.... [4] .
روح و ریحان همان اندیشه‌ها و رفتار انسان است. جهنم و بوی گند همان تصمیم‌ها و رفتار ناپسند انسان می‌باشند. آنها انسان را بهشت برین می‌کنند. اینها انسان را به جهنم گندیده تبدیل می‌نمایند. آن یکی می‌شود بهشت این دیگری می‌شود جهنم. تصمیم و نیک اندیشی و رفتار پسندیده بهشت و بوی خوش عطر آگین است، تباهی در فکر و رفتار، جهنم است و گندیدن و گنداندن دیگران.