اشخاص و انسانى از انسان‌ها منتقل گردد چه آنكه اين انتقال بمجرّد تصوّر معناى درب يا تصوير كوبيدن حاصل شده بدون اينكه نيازى به شنيدن صداى درب باشد و آنرا « دلالت » نمى‌خوانند فلذا اگر بصدا درآمدن دربكوب درب بنحو خاصّى كه گاهى بواسطه وزش باد حاصل مى‌گردد باشد دلالت بر غرضى كه دربكوب را براى آن وضع كرده‌اند ندارد اگرچه در ذهن سامع معناى آن خطور بنمايد.

بيان مراد

مرحوم مصنّف سپس در صدد بيان اين نكته برآمده كه چطور دلالت تصوّريّه را دلالت نخوانده و صرفا دلالت منحصر در دلالت تصديقى است:

مى‌فرمايد: طبق تفسير و شرحى كه در كتاب « المنطق » جزء اوّل بحث دلالت آورده‌ايم حقيقت و ماهيّت دلالت آنستكه:

دالّ از وجود مدلول پرده برداشته و در نتيجه از علم به دال، علم بمدلول حاصل شود اعمّ از آنكه دالّ لفظ بوده همچون كلّيّه دلالت لفظيّه يا غير لفظ باشد نظير دلالت طبعيّه و عقليّه.

مثال‌

مثلا اگر صداى دربكوب درب بصدا درآيد سامع از شنيدن آن پى مى‌برد كه شخصى درب را بقصد طلب اهل منزل كوبيده زيرا اساسا دربكوب بهمين منظور نصب و وضع شده از اينرو پس از بصدا درآمدن آن سامع خود را به درب رسانده تا حاجت كوبنده را اجابت نمايد.

پس صداى دربكوب نه تنها بر شخص كوبنده دلالت دارد بلكه بر قصد وى نيز دلالت مى‌نمايد و اين طور نيست كه صرفا موجب انتقال سامع به تصوّر شخصى از اشخاص و انسانى از انسانها گردد بدون توجّه و التفات به قصد وى چه آنكه اين نحو از انتقال حتّى از تصوّر معناى درب يا تصوير كوبيدن حاصل شده بدون اينكه نيازى به شنيدن صدا باشد، فلذا همانطوريكه نفس تصوّر صدا را دلالت نمى‌گويند، صدائى را هم كه موجب انتقال به تصوّر شخصى از اشخاص بوده بدون انتقال به‌