اسم الکتاب : بیان المراد؛ شرح فارسی بر اصول الفقه المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 69
استعمال هركدام از اسم و حرف بجاى ديگرى بخاطر اين جايز نيست كه واضع
شرط كرده است كه مثلا لفظ « ظرفيّت » را صرفا در جائى استعمال كنند كه معنايش را
مستقلّا ملاحظه نمايند و بديهى است چون لفظ « فى » در معناى ظرفيّت غير مستقلّ استعمال بايد بشود بكار بردنش بجاى
ظرفيّت اسمى جايز نمىباشد.
تضعيف جواب مذكور
مصنّف (ره) مىفرمايند:
ولى اينجواب صحيح نيست زيرا هيچ دليلى نداريم كه اطاعت و اتّباع از
شرط واضع در جائيكه خصوصيّتى در لفظ و معنا ايجاد نكند لازم و واجب باشد.
و بفرضى كه واضع از كسانى بوده كه اطاعتش واجب باشد باز بگفته ما
ضررى وارد نمىسازد زيرا مخالفت وى موجب عصيان و گناه بوده نه آنكه كلام غلط و
اشتباه باشد.
بيان مراد
حاصل جواب از ايراد اينستكه:
اگرچه قبول داريم استعمال هركدام از « ظرفيّت » و « فى » بجاى ديگرى صحيح نيست ولى اين معنا مضرّ
باتّحاد ايندو با هم نيست زيرا عدم جواز استعمال مزبور بخاطر شرطى است كه واضع
نموده و گفته است ظرفيّت در جائى بايد استعمال شود كه معنايش را مستقلّا ملاحظه
كنند و در مقابل « فى » را لازم است در موردى بكار ببرند كه معنايش را
غير مستقلّ اعتبار نمايند و پرواضح است اگر بخواهيم (فى) را بجاى (ظرفيّت) يا
بالعكس (ظرفيّت) را بجاى (فى) بكار ببريم شرط مزبور را مراعات ننمودهايم.
مرحوم مصنّف در تضعيف اينجواب مىفرمايند:
جواب مزبور صحيح نيست زيرا واضع يا اطاعتش واجب و لازم بوده يا
اينچنين نمىباشد:
اسم الکتاب : بیان المراد؛ شرح فارسی بر اصول الفقه المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 69