مقدّمه‌

معانى موجود در خارج وجودشان به دو نحو مى‌باشد:

الف: وجود فى نفسه.

ب: وجود غير فى نفسه.

وجود فى نفسه بآن وجودى گويند كه از خود حقيقتى داشته باشد و در مقابل وجود غير فى نفسه آنستكه ماهيّت و حقيقتى از خود ندارد بلكه وجودش عين تعلّق و وابستگى به غير مى‌باشد.

تقسيم موجود فى نفسه‌

موجود فى نفسه بر دو قسم است:

1- جوهر

2- عرض.

جوهر: در تعريف جوهر ارباب معقول فرموده‌اند:

الجوهر اذا وجد، وحد لا فى الموضوع:

( جوهر وقتى تحقّق پيدا كند، تحقّقش در موضوع نيست).

و بعبارت ديگر:

جوهر موجودى است مستقلّ و تحقّقش براى غير نبوده بلكه براى خودش مى‌باشد و به تعبير مرحوم مصنّف موجودى است فى نفسه و لنفسه مانند « زيد » كه هم وجودش فى نفسه و مستقلّ بوده و هم قائم بغير و در ضمن غير خود نيست.

عرض: در تعريف عرض آورده‌اند كه:

العرض اذا وجد، وجد فى الموضوع:

( عرض موجودى است كه وقتى تحقّق يافت تحقّقش در ضمن موضوع است).

و بعبارت ديگر:

عرض موجودى است مستقلّ ولى در عين حال تحقّقش در ضمن موجود