اسم الکتاب : بیان المراد؛ شرح فارسی بر اصول الفقه المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 274
يكديگر اختلاف دارند:
بعضى آنرا ظاهر در وجوب دانسته و گروهى ديگر فرمودهاند كه ظهور در
اباحه دارد.
پارهاى ديگر اظهار نمودهاند از آن فقط ترخيص يعنى رفع منع و حظر
استفاده شده بدون اينكه حكم ديگرى از آن استفاده شود اعمّ از اباحه يا غير آن.
جماعتى نيز معتقدند پس از صدور چنين امرى بايد بحكم قبل از منع و حظر
مراجعه نمود.
و بهرتقدير اقوال در اينمسئله بسيار بوده ولى اصحّ آنها همان قولى
است كه در اينجا در مرتبه سوّم نقل نموديم و آن عبارتست از: دلالت امر بر صرف
ترخيص و رفع منع.
دليل قول سوّم
دليل اينقول آنستكه طبق آنچه قبلا بيان نموديم دلالت امر بر وجوب
ناشى از حكم عقل بلزوم اطاعت مولى است و بمقتضاى تقرير گذشته تا ماداميكه مولى اذن
در ترك نداده بحكم عقل بنده حقّ مخالفت امر و ترك فعل را ندارد.
البتّه همانطوريكه بتفصيل ذكر شد اينحكم در موردى است كه از مولى بعث
و تحريك نسبت به فعل و ايجاد آن قطعا صورت گرفته شده باشد فلذا بعد از تحقّق چنين
امرى عقل عبد را مكلّف به ايجاد و انجام مأموربه نموده و تا ماداميكه مولى او را
مأذون در ترك قرار نداده حقّ ترك ندارد.
و با توجّه باين نكته بخوبى مىتوان پى برد باينكه امر واقع در مورد
بحث هيچ دلالتى بر وجوب ندارد زيرا دلالت بر وجوب بحكم عقل است و آن در خصوص امرى
كه مشتمل بر بعث است مىباشد و چون بحسب فرض امر مورد بحث واجد بعث نبوده لاجرم
محلّى براى حكم عقل بوجوب و لزوم باقى نمانده و در نتيجه از آن اذن و رخصت در فعل
فقط استفاده شده نه معناى ديگرى.
اسم الکتاب : بیان المراد؛ شرح فارسی بر اصول الفقه المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 274