بلكه بسا برخى فرموده‌اند:

دلالت جمله خبريّه بر وجوب آكد و شديدتر است زيرا جمله خبريّه در حقيقت خبر از تحقّق فعل و ثبوت آن در خارج مى‌دهد بادّعاء اينكه امتثال از مكلّف و صدور فعل از وى امر مفروغ‌عنهى مى‌باشد و بعبارت ديگر:

متكلّم و آمر در وقتى بجمله خبريّه مطلوبش را از مكلّف مطالبه مى‌كند كه شدّت طلب و كثرت اشتياقش بصدور فعل بمرحله‌اى رسيده باشد كه اساسا تصوّر اين معنا را كه مأمور فعل را در خارج ايجاد نمى‌كند ننموده و وجود و ثبوت فعل را نصب العين خود نموده و آنرا در خارج حتمى فرض كرده بطوريكه از آن خبر مى‌دهد ولى در مواردى كه مطلوب باين حدّ از رغبت و اشتياق نرسيده باشد صرفا آنرا بواسطه جمله طلبيّه همچون امر طلب و درخواست مى‌نمايد، پس دلالت جمله خبريّه بر وجوب و لزوم امتثال آكد و اشدّ مى‌باشد.

بيان مراد

قوله: يقتضى مثل هذا الجواب و نحو ذلك: يعنى و نحو ذلك الجواب.

قوله: و السّرّ فى ذلك: مشار اليه « ذلك » ظهور جمله خبريّه در وجوب مى‌باشد.

قوله: فانّه اذا ثبت البعث: ضمير در « انّه » بمعناى « شأن » مى‌باشد.

قوله: ان يتبعه حكم العقل الخ: ضمير منصوبى در « يتبعه » به ثبوت بعث از مولى راجع است.

قوله: لانّها فى الحقيقة الخ: ضمير مؤنّث در « انّها » بجمله خبريّه راجع است.

متن:

الثّانى ظهور الامر بعد الحظر او توهّمه‌

قد يقع انشاء الامر بعد تقدّم الحظر اى المنع او عند توهّم الحظر كما لو منع الطّبيب المريض عن شرب الماء، ثمّ قال له: