همين مقدار كه يكى از دو فرد قدر جامع ذات در آن ثابت و مستقرّ مى‌باشد كافى است بگوئيم:

نزاع در هيئت اسم زمان جاريست كه آيا براى خصوص ما تلبّس بالمبدء وضع شده يا در قبال اعمّ از آن جعل گرديده است اگرچه تصحيح اين نزاع بملاحظه يكى از دو فرد قدر جامع باشد.

و خلاصه كلام آنكه وقتى هيئت اسم زمان را براى قدر جامع دانستيم نزاع در آن چنين بايد طرح شود:

آيا اصل هيئت كه براى زمان و مكان صلاحيّت دارد در مقابل خصوص ما تلبّس بالمبدء وضع شده يا در قبال اعمّ از آن جعل گرديده، بنابراين نبايد نزاع را در هيئتى كه دلالت بر خصوص اسم زمان دارد منحصر نمود تا اشكال سابق الذّكر متوجّه باشد و پرواضح است وقتى مورد نزاع را هيئت موضوع در قبال قدر جامع دانستيم همينكه يك فرد آن صلاحيّت براى جريان نزاع را داشته باشد كفايت مى‌كند و لو اجراء نزاع در فرد ديگر ممتنع باشد.

بيان مراد

قوله: انّ هذا صحيح: مشار اليه « هذا » عدم جريان نزاع در اسم زمان مى‌باشد.

قوله: يكفى فى صحّته الوضع له: ضمير در « له » به جامع عود مى‌كند.

قوله: و تعميمه: ضمير مجرورى به جامع عود مى‌كند.

قوله: ان يكون احد فرديه: ضمير در « فرديه » به قدر جامع عود مى‌نمايد و اينجمله در تأويل مصدر بوده تا فاعل باشد براى « يكفى » .

قوله: يمكن ان يتصوّر فيه انقضاء المبدء و بقاء الذّات: ضمير در « فيه » به احد فرديه راجع است.

قوله: انّ النّزاع حينئذ: يعنى حين وضعت الهيئة للجامع بين الظّرفين.