ترجمه و شرح:

برخى ديگر از اقسام علم شخص‌

مصنّف گويد:

بعضى ديگر از اعلام جمله‌اى بوده كه قبل از علميّت بصورت تركيب اسنادى استعمال مى‌شده و برخى ديگر قبلا بطور تركيب مزجى بكار مى‌رفته.

البتّه مركّب مزجى اگر با غير لفظ « ويه » تمام شده باشد معرب است.

شارح گويد:

ديگر از اقسام علم شخص دو قسم ذيل مى‌باشد كه بآنها علم محكىّ گويند:

4- محكىّ از جمله.

5- محكىّ از مركّب.

مقصود از « محكىّ از جمله» آنستكه علم قبل از آنكه در علميّت بكار رود بصورت جمله بوده و سپس عين جمله را براى موجودى علم كردند از اينرو پس از علم شدن جمله مزبور را با تمام خصوصيّاتى كه دارد از حيث اعراب و بنا حكايت بايد نمود يعنى بهمان حالت مبنى مى‌باشد و آن خود بردو گونه است:

الف: محكىّ از جمله اسميّه مانند زيد منطلق.

ب: محكىّ از جمله فعليّه مانند تأبّط شرّا.

لذا اگر جمله « زيد منطلق» را علم براى كسى قرار دهند و بخواهند بگويند وى را ديدم مى‌گويند:

رأيت زيد منطلق يعنى جمله را با همان اعراب سابقش بايد محفوظ داشت چه آنكه مبنى برهمان مى‌باشد چنانچه در حالت جرّى نيز مى‌گويند مررت بزيد منطلق.

و منظور از « محكىّ از مركّب» آنستكه علم پيش از آنكه در علميّت‌