و منصوبة كقولهم: ضربتك انت.

و ذو انتصاب فى انفصال جعلا ايّاى، و التّفريع، على هذا الاصل الّذى ذكر، ليس مشكلا.

مثاله، ايّانا، ايّاك، ايّاكما، ايّاكما، ايّاكنّ، ايّاه، ايّاها، ايّاهما، ايّاهنّ.

و قد تستعمل مجرورة.

ترجمه و شرح:

مبحث ضمائر منفصل‌

شارح گويد:

سپس مصنّف شروع نمود در بيان قسم دوّم از ضمير يعنى ضمير منفصل و چنين مى‌گويد:

ضمير منفصل مرفوع مانند انا و هو و انت و فروع اين الفاظ.

شارح گويد:

مقصود فروعاتى است كه از اين سه لفظ ناشى و حاصل مى‌شوند و آنها عبارتند از:

نحن كه فرع « انا » است و ضمائر هى، هما، هم، هنّ كه فرع « هو » هستند و انت، انتما، انتم، انتنّ كه فرع « انت » مى‌باشند.

ابو حيّان نحوى گويد:

گاهى اين ضمائر مجرور نيز استعمال مى‌شوند مانند قول اهل لسان كه مى‌گويند: انا كانت (من مثل تو هستم) شاهد در « انت » است كه مجرور بكاف استعمال شده يا انا كهو (من مثل او هستم) يا هو كانا (او مانند من مى‌باشد) كه در دو مثال اخير « هو » و « انا » مجرور بكاف آمده‌اند.

و نيز با منصوب نيز استعمال شده‌اند چنانچه گويند: ضربتك انت شاهد در « انت » است كه چون مؤكّد « كاف » است و آن منصوب بوده لاجرم‌