بحث دوّم تقسيم مفهوم‌

مفهوم بر دو قسم است:

1- مفهوم موافق.

2- مفهوم مخالف.

مفهوم موافق آنستكه، معناى مستفاد از منطوق از حيث سلب يا ايجاب با منطوق متّحد باشد مانند:

فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ.

منطوق اين عبارت سلبى است، يعنى به پدر و مادر اف مگو.

و وقتى شخص حق نداشته باشد به والدين خود « اف » يعنى كلمه‌اى كه ايجاد كراهت كند بگويد بطريق اولى زدن و فحش دادن بايشان جايز نيست، پس ميتوان گفت مفهوم موافق عبارت مذكور:

لا تضربهما يا لا تشتمهما مى‌باشد.

و همانطوريكه ملاحظه ميشود اين مفهوم نيز همچون منطوق سالبه است.

قابل توجّه آنكه بچنين مفهومى اصطلاحا فحوى و مفهوم اولويّت نيز مى‌گويند.

مفهوم مخالف آنستكه، معناى مستفاد از حيث سلب و ايجاب با منطوق متّحد نباشد، مانند دو مثاليكه گذشت.

تنبيه‌

در السنه اصوليّون رائج است كه ميفرمايند: فلان مفهوم حجّت است يا حجّت نيست.