عرض و يا مال و چنانچه گفته‌اند تقابل بين ضرر و نفع تقابل عدم و ملكه است.

و امّا كلمه « ضرار » آن نيز بمعناى ضرر مى‌باشد و بعنوان تأكيد آورده شده است و در اينجا معناى مفاعله كه بين اثنين باشد قطعا مراد نيست چنانچه ضرر وارد، در مقابل ضرر نيز از آن اراده نشده، زيرا اينمعنا در باب مفاعله معهود نيست.

و امّا كلمه « لا » بمعناى نفى حقيقت است، اعم از آنكه حقيقت حقيقتا نفى شده باشد يا ادّعاء و كنايه از نفى آثار باشد، نظير:

لا صلاة لجار المسجد الّا فى المسجد.

يا مثل:

يا اشباه الرجال و لا رجال.

كه در اين قبيل موارد بلاغت كلام مقتضى است كه از آن نفى حقيقت بطور ادّعا اراده شود.

باتوجّه باينمقدّمات مى‌گوئيم:

معناى حديث چنين ميشود: حقيقت ضرر و ماهيّت آن منفى است، لذا اينكه برخى فرموده‌اند، معناى حديث اينستكه:

در اسلام حكم ضررى يا ضرر غيرمتدارك جعل نشده است بنظر صحيح نمى‌آيد.

3- نسبت لا ضرر با ادلّه ديگر

مقصود از « لا ضرر» نفى حكمى است كه براى افعال بعناوين اوليّه ثابت بوده يا توهّم ثبوت آنها ميشود در حال حاضر نه آنكه اينحديث حكم ثابت بعنوان ضرر را نفى كند نظير حديث رفع نسبت به نسيان و خطاء چه آنكه حديث مزبور احكام واقعيّه بعنوان اوليّه را دفع مى‌كند، نه حكم در حال خطاء يا