جاى اينست كه آنرا بياد آوريد و فائده‌اش را نصب العين قرار دهيد .

حاشيه : قوله : الثالث السّمه‌

السّمه فى اللغة، العلامة و كان المقصود هيهنا الاشارة الى وجه تسمية العلم كما يقال :

انّما سمّى المنطق منطقا، لانّ النّطق يطلق على الظّاهرى و هو التّكلّم و على الباطنى و هو ادراك الكلّيّات و هذا العلم يقوى الاوى و يسلك بالثّانى مسلك السّداد فاشتق له اسم من النّطق فالمنطق امّا مصدر ميمى بمعنى النّطق، اطلق على العلم المذكور مبالغة فى مدخليته فى تكميل النّطق حتّى كانّه هو و امّا اسم مكان كانّ هذا العلم محل النّطق و مظهره و فى ذكر وجه التشبيه اشارة اجماليّة الى ما يفصّله العلم من المقاصد .

ترجمه :

سمه و مقصود از آن‌

مرحوم محشّى در ذيل كلام مصنّف يعنى « الثالث السمه » ميفرمايد :

سمه در لغت بمعناى علامت است و مقصود از آن در اينجا اشاره كردن به وجه تسميه علم مى‌باشد چنانچه در تسميه منطق به اين نام گفته‌اند .

اينعلم را از اينرو به نام منطق خوانده‌اند، چون نطق هم بر تكلّم ظاهرى اطلاق ميشود و هم بر باطنى كه عبارت از ادراك كلّيّات باشد و اينعلم نطق ظاهرى را تقويت داده و نطق باطنى را تحكيم مى‌بخشد لذا برايش نامى از لفظ « نطق » مشتقّ نموده‌اند .

نتيجتا بايد گفت كلمه « منطق » يا مصدر ميمى بمعناى نطق است كه آنرا بر علم ياد شده از باب مبالغه در تكميل نطق اطلاق كرده‌اند حتّى گويا در اين امر بمرحله‌اى رسيده كه اصلا نفس نطق و خود آن مى‌باشد و

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص