اتّصال گردد همچون قضيّه ذيل :

اينطور نيست كه هر وقت خورشيد طلوع كند شب موجود باشد .

و حاصل آنكه ملاك موجبه و سالبه بودن در شرطيّه متّصله اثبات اتّصال و سلب آن مى‌باشد، چنانچه مناط ايجاب در قضيّه متّصله لزوميّه آنست كه حكم باتّصال بجهت علاقه بوده و در سالبه آن حكم شود باينكه اتّصال بجهت علاقه وجود ندارد اعمّ از اينكه اصلا اتّصالى موجود نبوده يا اتّصال بوده ولى بجهت علاقه نباشد .

مثال لزوميّه موجبه‌

هر زمانيكه خورشيد طالع باشد روز هم وجود دارد .

مثال لزوميّه سالبه‌

اينطور نيست كه هر وقت زيد بخواند الاغ او نيز لازم باشد كه بخواند .

و امّا قضيّه متّصله اتّفاقيّه آنستكه در آن حكم شود بمجرّد اتّصال يا نفى آن بدون اينكه اتّصال مستند به علاقه و ارتباط باشد كه در صورت اوّل قضيّه موجبه و در فرض دوّم سالبه مى‌باشد .

مثال اتفاقيّه موجبه‌

هر زمان كه انسان بخواند الاغ نيز مى‌خواند .

مثال اتّفاقيّه سالبه‌

اينطور نيست هر وقت انسان بخواند اسب نيز شيهه بكشد .

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص