بعبارت ديگر سبب مقام مسبّب جايگزين شده زيرا عادت اهل لسان بر اين جارى شده وقتى بيكى از ايشانا گفته ميشود: انت خير.

گوينده اين كلام از اشخاص بصير و بينا نزد مخاطب محسوب ميشود، پس انت خير گفتن سبب و بصير بودن مسبب است از اينرو وقتى تبصرون حذف شده و بجايش:

انا خير واقع شود اينمعنا از باب حذف مسبب و اقامه سبب بجاى آن مى‌باشد و همين بيان و توضيح يعنى حذف مسبّب و اقامه سبب بجاى آن تفسير كلام سيبويه و مقصود او مى‌باشد.

سؤال‌

اگر مقام انتقاد و اشكال گفته شود:

اينكه گفتيد حذف معطوف بودن « ام » شنيده نشده و براساس آن تجويز بعضى از ادباء در آيه شريفه: افلا تبصرون ام‌ را باطل نموديد بنظر صحيح نيست زيرا اهل لسان مى‌گويند:

أتفعل هذا ام لا (آيا بجاى مى‌آورى اين را يا انجام نمى‌دهى).

و اظهار نموده‌اند اصل آن: أتفعل هذا ام لا تفعل مى‌باشد، پس در اينمثال و امثال آن معطوف حذف شده بدون عاطف يعنى « ام » .

جواب‌

در جواب اين انتقاد مى‌گوئيم:

قبول داريم معطوف حذف شده ولى بايد توجه داشت كه در مثال مزبور حذف بعد از كلمه « لا » صورت گرفته نه پس از حرف عاطف و اساسا بعد از حروف جواب بسيار شده كه جمل حذف شده و اينحروف بجاى آنها قرار مى‌گيرند و بدين ترتيب گويا جمله محذوف مذكور است زيرا لفظى كه ما را از ذكر آنها مستغنى مى‌كند در كلام موجود است (مقصود حروف جواب مى‌باشد).