است و يا استخرج (خ- ر- م) در آن اصلى و ا- س- ت زائد است.

فعل رباعى مجرّد- آنستكه هر چهار حرف آن اصلى باشد مانند امثله گذشته.

فعل رباعى مزيد- آنستكه غير از چهار حرف اصلى يك حرف يا دو حرف زائد داشته باشد مانند تدحرج كه (د- ح- ر- ج) اصلى و ت زائد است و يا إحرنجم كه (ح- ر- ج- م) اصلى و إ- ن زائد است.

ميزان تشخيص حروف زائد از اصلى‌

براى اينكه بدانيم كدام حرف اصلى است و كدام زائد ميزان را ف- ع- ل قرار داده‌اند پس هر فعلى كه مفرد مذكّر غائب از ثلاثى مجرد آن حروفش در مقابل اين حروف واقع شد اصلى است و هر حرفى كه در مقابل اينها نباشد زائد است.

مثلا در مثال علم كه مفرد مذكر غائب ثلاثى مجرد است عين در مقابل فاء واقع شده فلذا بآن فاء الفعل گويند و لام در مقابل عين كه بآن عين الفعل ميگويند و ميم در مقابل لام و آنرا لام الفعل خوانند پس در اين مثال تمام حروفش اصلى است و حروف زائد ندارد و بهمين جهت آنرا ثلاثى مجرد ميگويند و امّا در مثال اكرم كه مفرد مذكر غائب از ثلاثى مزيد است اگر بخواهيم زوائد را از حروف اصلى مشخّص كنيم بمفرد مذكر غائب از ثلاثى مجرّد آن رجوع ميكنيم مى‌بينيم كه كرم است ميگوئيم كاف فاء الفعل راء عين الفعل ميم لام الفعل است پس همزه در اوّل آن زائد است و چون حروف اصلى آن سه ميباشد پس بآن ثلاثى مزيد ميگويند.

البتّه اينقاعده مربوط بافعال ثلاثى مجرد و ثلاثى مزيد بود و امّا در رباعى مجرّد و رباعى مزيد براى تعيين حروف اصلى و زائد لام را در ميزان‌