اوزان اسم رباعى مجرّد

سابقا گفته شد اسم رباعى مجرّد آنستكه داراى چهار حرف اصلى باشد بدون دارا بودن حرف زائدى و بحسب قاعده بايد داراى چهل و هشت وزن باشد زيرا حرف اوّل خالى از سه حركت نيست، يا مضموم است يا مفتوح و يا مكسور و حرف دوّم چهار صورت دارد و حاصلضرب سه در چهار دوازده ميشود و نيز حرف سوّم خالى از يكدام از چهار صورت نيست و حاصلضرب چهار در دوازده چهل و هشت ميشود. و چون در سه صورت آن لازم مى‌آيد دو ساكن در جنب هم واقع شوند و آن جايز نيست لذا بعد از اسقاط اين سه صورت حاصل چهل و پنج صورت ميگردد. لكن از اين چهل و پنج وزن آن در استعمالات فصيحه و مشهوره وارد شده است.

1- فعلل مانند جعفر (اسم شخص است)

2- فعلل مانند برثن (پنجه شير را گويند)

3- فعلل مانند زبرج (زينت و بمعناى ابر رقيق نيز آمده)

4- فعلل مانند درهم (نقره مسكوك)

5- فعلل مانند قمطر (شتر قوى و بمعناى مرد كوتاه و صندوقى كه در آن كتاب گذارند آمده است).