ميشود ادّارك يدّارك ادّارك.

و نيز قاعده اينستكه اگر در باب افتعال عين الفعل يكى از اين حروف مذكوره بود بهتر است كه تاء منقوط كه علامت اين باب است از جنس عين الفعل نموده و در آن ادغام كنند و چون در اينجا لازم مى‌آيد كه دو ساكن باهم اجتماع كنند يكى فاء الفعل و ديگرى تاء چنانچه در مثال اختصم وقتى تاء منقوط را از جنس صاد نموده و سپس ساكن كرده و در صاد ادغام كنيم لازم مى‌آيد كه خاء ساكنه و تاء ساكنه اجتماع نمايند و اين ممكن نيست لذا در اينجا بين اهل لسان اختلاف است بعضى‌ها براى رفع اين محذور حركت اصلى تاء را كه فتحه بود به خاء ميدهند و سپس با فتحه دادن خاء از وجود خاء مستغنى شده آنرا حذف مى‌كنند و ميگويند خصّم يخصّم خصّاما و بعضى ديگر گفته‌اند قاعده اينستكه اذا اجتمع السّاكنان حرّك اوّلهما بالكسر (يعنى وقتى دو ساكن اجتماع كردند اوّلى آنها را مكسور ميكنيم تا اشكال مرتفع شود) فلذا در اين مثال گفته‌اند خصّم يخصّم خصّاما.

تمرين‌

در احاديث ذيل كه از كتاب نفيس معانى الاخبار نقل شده است نوع افعال را معيّن كرده و بيان كنيد كدام لازم است و كدام متعدى و هم‌چنين ذكر كنيد كدام معلوم است و كدام مجهول.

1-

عن ابى عبد اللّه عليه السلام قال: قال ابو جعفر عليه السلام يا بنىّ اعرف منازل الشيعه على قدر روايتهم و معرفتهم فانّ المعرفه هى الدّرايه للّروايه و بالدّاريات للّروايات يعلو المؤمن الى اقصى درجات الايمان.

ترجمه: از امام صادق عليه السلام فرمودند: حضرت باقر عليه السلام بمن فرمودند: اى پسرم بشناس درجات شيعيان ما را بمقداريكه از ما روايت‌