نخست به بيان تقسيم ولايت، به دو قسم تشريعى و تكوينى مى پردازيم:

ولايت تشريعى چيست؟

موضوع سخن در اين بخش، توضيح مقامات معنوى و قدرتهاى روحى، و مناصب قانونى و رسمى پيشوايان بزرگ و اولياى الهى است.

در كتابهاى علمى از مقامات معنوى اولياى خدا، به «ولايت تكوينى» و از مناصب رسمى به «ولايت تشريعى» تعبير مى كنند.

پيش از آنكه فرهنگستان ايران شروع به كار كند و به فكر احياى زبان پارسى و يا به عبارت صحيح تر به فكر گسترش آن بيفتد غالب مردم اين مرز و بوم، كلمه «ولايت» را به جاى «ايالت» ديروز و «استان» امروز به كار مى بردند و به سرپرست استان والى مى گفتند.

كسانى كه با مسايل فقهى كم و بيش آشنايى دارند مى دانند كه پدر و يا جد بر فرزند صغير «ولايت» شرعى دارد و شرعاً مجازند در اموال و ديگر شئون مربوط به او تصرف نمايند.

پدر بر دختر باكره ولايت شرعى دارد و ازدواج او بدون اجازه پدر نافذ نيست و نيز همگى مى دانيم كه حاكم شرع بر اموال عمومى مانند درآمد زمين هاى خالصه، زكات و خمس ولايت شـرعى دارد و ولايت اين امور در زمان حضور امام با خود او و در زمان غيبت او با مجتهد جامع الشرايط مى باشد.

طرح اين مثال ها براى اين است كه ثابت شود غالب افراد با اين لفظ آشنايى خاصى دارند هرچند معنى دقيق اين لفظ را ندانند.

غالباً ولايت به كسر (واو) به معنى دوستى و (ولايت) به فتح (واو) به معنى