در حالى كه همين قرآن درباره معبودهاى بت پرستان حجاز مى گويد (أَمْواتٌ غَيرُ اَحياء)و به حكم اين كه در قرآن تناقضى نيست، بايد گفت مقصود: ارواح مقدس شهيدان و اولياى الهى مانند مؤمن سوره يس نيست و در غير اين صورت جز تناقض نتيجه اى ندارد(...وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللّهِ لَوَجَدُوا فيهِ اختِلافاً كَثيراً).(نساء/82)

5. ضمير مخصوص به ذوى العقل چرا؟

ممكن است گفته شود: اگر مقصود از (الّذين يدعونَ مِنْ دُونِ اللّه) بتهاى سنگى و فلزى و چوبى است پس چرا ضمايرى كه در موجودات ذى شعور به كار مى رود، در باره آنها به كار رفته است مانند ضماير يدعون، يخلقون و يشعرون.

پاسخ

يكى از شيوه هاى زيبايى در سخن در زبان عرب وشايد ديگر زبانهاى جهان، موضوع «مشاكله» است و مقصود اين است كه متكلم، سخن خود را با سخن مخاطب همگون سازد، هرچند اگر سخن مخاطب نبود يك چنين سخن گفتن درست نبود و اين نوع سخن گفتن از محسنات بديعيه است مانند:

قالوا اقترحْ شيئاً نُجِدْ لكَ طَبْخَه