اسم الکتاب : قرآن و قرآن پژوهي المؤلف : خرمشاهی، بهاءالدین الجزء : 1 صفحة : 48
كه موافق فطرت و عقل سليم است و سعادت دو جهانى دربردارد. 5 ) براهين آن
قاطع و داراى فصل الخطاب است . 6 ) مشتمل بر اخبار غيبى است , چه غيب مربوط
به گذشته , چه آينده . 7 ) مشتمل بر اشارات علمى بر اسرار آفرينش است . 8 )
اسـتـقـامت بيان دارد و خالى از تناقض و اختلاف است , با آنكه در هنگامه
حوادث بسيار و در طول بيست و سه سال نازل شده است . 9 ) قـول بـه اينكه
خداوند دلها و همتهاى مخالفان را از آوردن نظير قرآن , منصرف داشته است [
نظريه صرفه ]. مـعجزات پيامبران پيشين بيشتر حسى بوده است , ولى قرآن كه
معجزه الهى و معجزه جاودانه و مستمر اسلام و پيامبر اسلام (ص ) محسوب مى
گردد , معجزه اى عقلى - علمى ( فرهنگى ) است . به گفته اى مشهور معجزه هر
پيامبرى مناسب با پيشرفتهاى زمانه اش بوده است , و چون در عصر پـيـامبر ما
(ص ) , شعر و ادب در ميان قوم عرب , هنرى والا محسوب مى گرديده , خداوند
براى پيامبر اسلام (ص ) , معجزه زبانى - ادبى انتخاب فرموده است . از ميان
وجوه مختلف اعجاز قرآن كه برشمرديم , دو وجه برجسته تر است . الـف ) اعجاز
زبانى - ادبى , كه اكثريت قاطع علماى اماميه برآنند و نيز بسيارى از قرآن
پژوهان و ادب شـنـاسـان اهل سنت از جمله جاحظ و قاضى عبدالجبار , و زمخشرى و
عبدالقاهر جرجانى و سكاكى و قرآن پژوه و هنرمد بزرگى چون خواجه شمس الدين
محمد حافظ. ب ) نظريه صرفه . طبق اين نظريه اعجاز قرآن كريم در خود قرآن و
از جمله در فصاحت بى نظير و هنر ادبى - زبانى آن نيست , بلكه در اين است كه
خداوند صرف همم فرموده است . يـعـنى انديشه كسانى را كه قصد برابرى و
نظيره آورى با قرآن كريم داشته اند , منصرف گردانده است . از علماى اماميه ,
سيد مرتضى علم الهدى و شيخ مفيد طرفدار اين نظريه اند. امـا ايـن نظريه ,
نظريه اى ضعيف و خدشه پذير است , زيرا ارزش ذاتى و ادبى - زبانى و محتوايى و
سبكى قرآن را براى معجزه بودن آن كافى نمى داند. شـايد علت
اسم الکتاب : قرآن و قرآن پژوهي المؤلف : خرمشاهی، بهاءالدین الجزء : 1 صفحة : 48