شما اگر اكنون «انسان» را تصوّر كنيد يك وجود ذهنى محقّق مى‌شود چنانچه مرتبه دوّم تصوّر نمائيد آن وجود ذهنى ديگرى است كه قابل حمل بر يكديگر نيستند مانند دو وجود خارجى مى‌باشند كه نمى‌توان آن‌ها را بر يكديگر حمل نمود آيا مى‌توانيد بگوئيد «زيد عمرو» با اينكه هر دو از افراد انسان هستند و داراى وجود خارجى مى‌باشند؟ خير! وجودات خارجيّه به خاطر تشخّصى كه هركدام دارند قابل حمل بر يكديگر نيستند و «زيد عمرو» قضيّه باطل و غير صحيحى است.

در محلّ بحث هم اگر شما «زيد» را مقيّد به اراده كرديد، اين يك وجود براى مفهوم اراده، «قائم» را مقيّد به اراده كرديد، آن‌هم براى اراده، وجود ديگرى است در نتيجه دو وجود براى «اراده» مطرح است و همان‌طور كه دو وجود خارجى را نمى‌توان بر هم حمل نمود اين دو وجود ذهنى كه مصداق حقيقى مفهوم اراده هستند، قابليّت تطبيق بر يكديگر را ندارند و نمى‌توانيد بگوئيد «زيد المراد، قائم المراد» و قضيّه مذكور، باطل غير صحيح و كذب است مگر اينكه در اين نوع، قضايا تصرّف كنيد و بگوئيد قيد اراده را از آنها حذف مى‌كنيم.

آيا وجدانا اين‌چنين هست كه وقتى شما قضيّه «زيد قائم» را اطلاق مى‌كنيد، با مقراض، معناى موضوع له را جدا مى‌كنيد سپس قائم را بر زيد، حمل مى‌نمائيد؟

خير بلكه ما تمام معناى قائم را بر تمام معناى زيد، حمل مى‌كنيم و همچنين در جملات فعليّه، شما كه مى‌گوئيد ضرب زيد و حكايت از واقعيّتى مى‌كنيد اگر عنوان «اراده» در معناى زيد و ضرب مدخليّت داشته باشد، نمى‌توانيد آن فعل را به فاعل، اسناد دهيد چون دو اراده متباين و مختلف، مطرح است و چگونه مى‌توان فعلى را كه معنايش مقيّد به اراده است به زيدى اسناد داد كه معناى او هم مقيّد به اراده است لذا يا بايد قيد «اراده» را حذف كنيد و يا بگوئيد جمله مذكور، غير صحيح و كذب است و