اسم الکتاب : مفاهیم علم نحو المؤلف : العصاری، محمود رضا الجزء : 1 صفحة : 55
12 احكام
مبتدا و خبر
برخى از احكام مبتدا و خبر
مبتدا و خبر احكامى دارند كه در
اينجا به مواردى از آن اشاره مىشود.
1. مبتدا و خبر هردو مرفوعند و براى اين رفع، به
هيچ عامل لفظى در جمله نياز ندارند.
2. در بيشتر موارد، مبتدا بر خبر مقدّم مىشود،
ولى گاهى نيز مؤخّر مىشود. به مثال زير دقّت كنيد: « في الدار صاحبها؛ در اتاق صاحب آن وجود دارد».
در اين مثال، « في الدار» مسند و « صاحبها » مسند اليه است. از اينرو، به ترتيب، اوّلى خبر و دوّمى مبتداست.
(دقّت كنيد كه چگونه « في الدار» را مسند گرفتهايم نه مسند
اليه؟)
بنابراين در اين مثال، خبر بر
مبتدا مقدّم شده است، زيرا بايد مرجع ضمير، بر خود ضمير مقدّم باشد.
مثال ديگر: « حاضر سعيد؛ سعيد حاضر است). در اين مثال، « حاضر » مسند
و « سعيد » مسند اليه است و به ترتيب، اوّلى
خبر و دوّمى مبتداست و خبر بر مبتدا مقدّم شده است.
3. در بسيارى از موارد، مبتدا معرفه و خبر نكره
است. معرفه كلمهاى است كه بر فرد مشخّص و معيّنى دلالت مىكند؛ مانند: على،
الرجل
در مثال اوّل، على نام شخص معيّنى
است و در مثال دوّم، « الرجل » به كمك « ال » بر
فرد خاصّى دلالت دارد.
اسم الکتاب : مفاهیم علم نحو المؤلف : العصاری، محمود رضا الجزء : 1 صفحة : 55