اسماء شرط: تمام اسماء اشاره مبنى‌اند.

به مثال « من نصرته نصرته» [1] توجّه كنيد:

در مثال بالا، « من » اسم شرط است، در آينده ياد خواهيم گرفت كه در اين‌گونه جملات « من » مبتداست، در حالى كه تغييرى پيدا نكرده است.

به مثال ديگر توجّه كنيد: « من رأيت رأيته»:

در اين مثال، « من » مفعول به و محلا منصوب است؛ حركت آخر آن تغييرى پيدا نكرده و مبنى است.

اسم‌هايى مانند « من، ما و متى» كه معناى شرطى دارند، مبنى‌اند.

اسماء استفهام: تمام اسم‌هاى استفهام مبنى‌اند.

به مثال‌هاى « من ضرب زيدا و من ضربت» توجّه كنيد:

در مثال اوّل، « من » مبتدا و محلا مرفوع و در مثال دوّم، « من » مفعول به و محلا منصوب است.

اسم‌هايى مانند: « من، ما و متى» در صورتى كه معناى استفهام داشته باشند، اسماء استفهام و مبنى‌اند.

تذكر: « من، ما و متى» هم مى‌توانند جزء اسماء شرط باشند و هم جزء اسماء استفهام و براى تشخيص اين دو، بايد به نوع كاربرد آنها در جمله نگاه كنيم.

تمرين‌

اسم‌هاى مبنى در جملات زير را تعيين نماييد.

1. رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا ... [2]

2. إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ‌ [3]

3. ... إِنَّا هاهُنا قاعِدُونَ‌ [4]

[1] . ترجمه: « هركس را يارى كنى، او را يارى مى‌كنم».

[2] . ال عمران، آيه 193.

[3] . حمد، آيه 5.

[4] . مائده، آيه 24.