و در قول خداى متعال «جز اين نيست كه خدا و رسولش ولىّ مؤمنين‌اند و آنانكه ...»

على (ع) ولّى خداست:

(إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ ...) اين آيه باتفاق مفسرين در شأن و حق على بن ابيطالب (ع) نازل شد كه انگشترش را در حال ركوع به سائل عطا فرمود. (سوره مائدة- 55)

«انما» مفيد حصر است بشهادت «نقل» و استعمال. و لغت «ولى» بمعنى يارى‌كننده- و متصرف در كارها- اولى و سزاوارتر بكارها- آمده است. «ولّى» زن:

پدر، يا برادر اوست.- حاكم «ولى» كسى است كه «ولى» ندارد. فلان (ولّى دم) يعنى صاحب و اختياردار «خون» فلان است.

مراد از «ولى» در اين آيه همين است. يعنى اولى بتصرّف.

«ولايت» بمعنى (يارى كردن) نيز آمده است و تمام اهل ايمان را فرا مى‌گيرد.

و المؤمنون بعضهم اوليآء بعض- اين صحيح نيست كه (ولايت) را در مؤمنين موصوف «باقامه نماز و اداى زكوة» در حال ركوع منحصر كنيم مگر اينكه او امام باشد.

و چون آيه در حق على (ع) نازل شده است «على عليه السلام» امام است كه اين صفات در غير على نيست.

(تلخيص و ترجمه از شرح قوشجى)

توجه بآيات ذيل معنى (ولّى) را روشن و جواب برخى از گفتگوها را ميدهد.

النَّبِيُّ أَوْلى‌ بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ (6/ الاحزاب)- پيغمبر اولى و سزاوارتر بمؤمنان است.

اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ آية الكرسى رخدا ولى اهل ايمان است و ...

فاطِرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ أَنْتَ وَلِيِّي فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ (- 101 يوسف) پديدآورنده آسمانها