مقدمه مصحح‌

كتابى كه اينك با تصحيح و حواشى و تعليقات نگارنده بنظر خوانندگان عزيز مى‌رسد از مهمترين و پرارزشترين آثار علمى و ادبى فارسى است كه در جواهرشناسى به نام تنسوخنامه ايلخانى استاد البشر و عقل حادى عشر محقق طوسى خواجه نصير الدين محمد ساخته است.

دانش گوهرشناسى و كان‌شناسى از علوم اوائل است كه حكماء پيشين و دانشمندان ايران و علماء اسلام بدان عنايت و توجه خاص داشته و كتاب و رساله بسيار در آن فن تأليف كرده‌اند.

طاشكبرى‌زاده در كتاب مفتاح السعادة[1] اين دانش را از فروع علم طبيعى شمرده و آنرا چنين تعريف كرده است:

«گوهرشناسى دانشى است كه در آن از چگونگى و اوصاف گوهرها كه در كانهاى دشت باشد از قبيل الماس و لعل و ياقوت و فيروزه و نيز از گوهرها كه در دريا افتد چون مرجان بحث شود. و نيك و بد و صفات هريك به نشانها

[1]مفتاح السعاده- ج 1 صفحه 372