اسم الکتاب : تعليقه بر الهيات شرح تجريد المؤلف : الخفري، محمد بن احمد الجزء : 1 صفحة : 30
اين فصل، خفرى به توضيحاتى درباره قدرت واجب و مباحثى كه پيرامون آن
مطرح مىشود، پرداخته است. رءوس مطالب در اين مسأله از اين قرار است:
1. تعريف قدرت از نظر متكلّمان و حكما
2. إثبات حدوث عالم
3. نزاع ميان اشاعره و حكما
4. آيا ترجيح فاعل مختار بدون مرجّح جائز است يا نه
5. ايجاب خاصى كه حكما در حدوث عالم بدان قائلند
6. توضيح و شرح پيرامون چهار پاسخ خواجه از ادلّه معترضان و نقد و
انتقادات خفرى بر شرح قوشچى در اين باب
7. آيا قدرت واجب بر فعل، قبل از وجود فعل است يا حين وجود فعل
8. عموميت قدرت حق تعالى
9. شرور و چگونگى تعلّق قدرت واجب به آن
حال به توضيحات مختصرى درباره هريك از موارد فوق مىپردازيم:
خفرى مىگويد: خواجه در بحث قدرت، طريق متكلّمان را در پيش گرفته و
به همين جهت برهان وى كلامى است. او در تعريف قدرت واجب تعالى مىگويد: از آنجا كه
عالم نبوده و بعد ايجاد شده، اين وجود بعد العدم نفى مىكند كه خداوند فاعل موجب
باشد و دلالت دارد بر اينكه عالم حادث و خداوند قادر مختار است.
قوشچى در إثبات نظر خواجه به تقرير برهانى مىپردازد كه بعدها مورد
انتقاد خفرى واقع مىشود، مىگويد: فلاسفه معتقدند تأثير واجب تعالى در عالم به
ايجاب است، در نتيجه قدم عالم لازم مىآيد و الّا اگر عالم را حادث فرض كنيم،
هرآينه عالم متوقف بر شرط حادثى خواهد بود كه آن شرط حادث خود نيز متوقف بر شرط
حادث ديگرى است و نهايتا مستلزم تسلسل در شروط حادثه متعاقبه يا مجتمعه خواهد شد
كه هر دو صورت بنا بر نظر مصنّف و ساير متكلّمان باطل است.
اسم الکتاب : تعليقه بر الهيات شرح تجريد المؤلف : الخفري، محمد بن احمد الجزء : 1 صفحة : 30