كمال موقوف به يك نگاه او است.[1]

او در جمادى الاولى سال 597 در طوس (از استان خراسان) به دنيا آمد، نام پدرش محمد بن الحسن طوسى بود. نامش محمد[2]، كنيه‌اش أبو جعفر، و ملقب به نصير الدين بود.

در عقليات شاگرد فريد الدين داماد[3] و در شرعيات شاگرد پدر بزرگوار خود[4]، و در رياضيات شاگرد كمال الدين يونس موصلى بود، و در كليه علوم زمان به درجات عالى نائل آمد.

او مدتى بخاطر آنكه مورد خشم و غضب ناصر الدين عبد الرحيم بن أبي منصور، حاكم قهستان كه از امراى اسماعيليه بود قرار گرفته و در قلاع اسماعيليه محبوس بود، و در آن ايام بود كه بيشتر تحريرات رياضى او و شرح اشارات و اساس الاقتباس نوشته شد، و بالاخره در حدود سال 654 با پيروزى هلاكوخان بر اسماعيليان و فتح قلاع اسماعيليه، خواجه نجات پيدا كرد[5]، اما گرفتار دربار هلاكوخان مغول شد ولى از آن فرصت به خوبى استفاده كرد، آنان را نصيحت و هدايت مى‌فرمود و شر آنان را از شيعه بازداشت، و خود به ترويج دين شيعه و شرح كتب فلسفى و رياضى پرداخت، آنگاه رصدخانه در مراغه مرتب ساخت‌[6]. و در همان محل كتابخانه‌اى كه مشتمل بر چهار صد نسخه كتاب بود فراهم كرد[7].

او در آخرين سفرى كه در سال 672 با جمعى از شاگردانش به بغداد رفت بيمار شد و در همانجا درگذشت، و طبق وصيت خودش‌

[1]شرح تجريد شعرانى- 14.

[2]پدرش نام خود را بر خواجه گذاشت‌

[3]كه او با چهار واسطه شاگرد بوعلى سينا بود.

[4]كه او با يك واسطه شاگرد سيد مرتضى علم الهدى بود.

[5]اساس الاقتباس- مقدمه- 15.

[6]شرح تجريد شعرانى- 15.

[7]اساس الاقتباس مقدمه- ص 18.