اسم الکتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى المؤلف : شیرازی، احمد امین الجزء : 1 صفحة : 220
بچادر ميآورده، چشمانشان را خارج
ميساخته و گوشتهاى آنها را كباب مينموده. چشماى آنها تا زندهاند سياه است ولى بعد
از مردن سفيده چشم پيدا ميشود كه در اين حالت شبيه مهره يمنىاند كه سفيدى سياهى
را احاطه نموده. مهرههاى يمنى را سوراخ ميكردند و بگردن ميآويختند. شباهت چشمان
گاوان و آهوان وحشى به مهرههاى يمنى سوراخ نشده بيشتر است تا مهرههاى سوراخ شده.
و بهمين جهت شاعر آخر شعر «لم يثقّب»
را ذكر كرده تا در تشبيه تحقيق شده باشد. معنى شعر چنين است: گويا چشمهاى حيوانات
وحشى «گاوان و آهوان» اطراف خيمه و بارهاى ما مانند مهرههاى يمنىاند كه سوراخ
نشده باشند.
كلمه «خباء» مفرد است. و اينكه شاعر
آنرا به خيام تفسير و معنى نموده صحيح نيست. «جزع» بفتح جيم و سكون زاء بمعنى مهره
است.
و قيل لا يختصّ بالشعر:
طبق تفسير قبل ايغال مربوط به شعر بود.
ولى بعضى گفتهاند مخصوص شعر نيست. و
عبارتست از آنكه كلام را با نكتهاى ختم نمايند كه معنى بدون آن نكته تمام است
مانند «قالَ يا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِينَ. اتَّبِعُوا مَنْ لا
يَسْئَلُكُمْ أَجْراً وَ هُمْ مُهْتَدُونَ» جمله «وَ
هُمْ مُهْتَدُونَ» اگر نميآمد معنى تمام بود زيرا رسول خدا هدايتكننده است. ولى اين
جمله كه آمده بيشتر ترغيب بر اتّباع رسل نموده چون صفت آنها را شرح ميدهد.
[تذييل]
و امّا بالتذييل:
تذييل در لغت بمعنى آن است كه چيزى را پائينتر از چيز ديگر قرار بدهند و در
اصطلاح آوردن جمله دوم است بعد از
اسم الکتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى المؤلف : شیرازی، احمد امین الجزء : 1 صفحة : 220