قاعدۀ يد‌

مقدمه‌

قاعدۀ يد از قواعد فقهيۀ معتبرى است كه مورد قبول تمامى فقهاى اسلام، بل كافۀ عقلا و مورد استناد ايشان است. در اين مقاله پيش از پرداختن به اصل قاعده به عنوان مقدمه، به ذكر دو مطلب مى‌پردازيم:

1) قاعدۀ يد از جملۀ قواعد فقهيه است و مسألۀ اصولى نيست. ما فرق ميان قاعدۀ فقهيه و مسألۀ اصوليه را در قاعدۀ من ملك [1] بيان كرده‌ايم، در اينجا متذكر مى‌شويم كه قاعدۀ يد نيز از قواعد فقهيه است؛ زيرا نتيجۀ بحث در اين قاعده كه عبارت است از حجيت يا اثبات ملكيت براى ذو اليد، كبراى قياس نيست كه حكم شرعى كلى فرعى الهى از آن استنتاج شود؛ بلكه آنچه از حجيت قاعدۀ يد استفاده مى‌شود غير از ملكيت شخصيه يا مشابه آن از امور جزئيّه براى كسانى‌