تخصيص وارد كرده است.

در بعضى روايات آمده است كه وقتى به جاهل گفته مى‌شود چرا چنين كردى اگر در پاسخ گفت «ربى ما علمت» به وى مى‌گويند كه «هلا تعلمت؟» چرا نرفتى ياد بگيرى؟ مضافا اينكه در جاى خود ثابت شده است كه تعلم احكام شرعيه بر همه واجب است و اين معنى مورد اتفاق همگان مى‌باشد. اختلاف در نحوۀ وجوب است كه به ملاك مقدمات مفوته يا حكم عقل يا حكم شرع اين تعلم لازم است.

نتيجه آنكه از باب اصالة العموم و اصالة الاطلاق، قاعدۀ مورد بحث شامل جهل قصورى و تقصيرى مى‌شود، اما ادلۀ مربوط به وجوب تعلم احكام بر اين قاعده تخصيص مى‌زند. مضافا اينكه در صورت جهل تقصيرى به حكم صحيحۀ يزيد الكناسى- قال: سألت ابا عبد اللّه (ع) عن امرأة تزوجت فى عدتها؟ فقال: ان كانت تزوجت فى عدة طلاق لزوجها عليها الرجعة، فان عليها الرجم. قلت: فان كانت تعلم ان عليها عدة و لا تدرى كم هى؟ فقال: اذا علمت ان عليها العدة لزمتها الحجة فتسأل حتى تعلم [1]- عذر را نمى‌پذيرد و حكم مى‌كند كه بر وى تعلم لازم بوده است.

3 ملاك در عروض شبهه‌

آيا عروض شبهه در نزد مجرم معتبر است يا نزد حاكم يا نزد هر دو يا آنكه‌