اكنون به معرفى اجمالى اين رسايل مى‌پردازيم:

1. رساله اتحاد عاقل و معقول‌

اين رساله از نگارشهاى مسلم صدر المتألهين است كه اكثر ارباب تراجم و كتاب‌شناسان صدرا بدان اشاره نموده‌اند [47] و تا كنون طبع نگرديده است نظر به اينكه در ديباچه رساله از كتاب «اسفار» ذكرى به ميان آمده است- «حقيقة هذه المقالة فى كتابنا الكبير المسمى بالاسفار الاربعة»- جاى ترديدى در صحت انتساب آن به صدرا باقى نمى‌ماند.

مطالب اين وجيزه به طور مبسوط ترى در «اسفار» ج 3، ص 278 به بعد موجود است و در مواضعى چند، بحثهايى افزون دارد كه مى‌توان از فصل أوّل مقاله دوم نام برد كه به نحو استطرادى قاعده «بسيط الحقيقة كلّ الاشياء» را طرح نموده و رابطه آن را با مسأله اتحاد عاقل و معقول بيان داشته است و در فصل سوم از همين مقاله براى تأييد مرام خود به عبارات بيشترى از شيخ يونانى استشهاد كرده است. نظر به اينكه اين رساله پس از «اسفار» نگارش يافته و خالى از جدلها و اطنابهاى «اسفار» است در خور دقّت و استفاده وافر است.

مآخذ تصحيح: در تصحيح اين رساله از چهار نسخه استفاده شد و چون هر چهار نسخه غير معتمد بودند از شيوه تصحيح تلفيقى استفاده گرديد.

1- «م»: ميكروفيلم كتابخانه مركزى دانشگاه، ذيل مجموعه شماره: 1744 غير مورّخ- ظاهرا سده دوازدهم- به خط نستعليق كه كاملترين نسخه بود.

[47] - «رسائل فلسفى» ص 45، مقدمه «الواردات القلبية» ص 28، مقدمه «تفسير» ج 1 ص 90، «يادنامه» ص 107، «الذريعة» ج 1/ 81، آقا بزرگ اين رساله را مطبوع دانسته‌اند و لكن بظاهر سهو است.