اول ذات انسانى از دو گوهر ساخته شده است: يكى نورانى كه نفس است، و ديگر ظلمانى كه جسد است. نفس زنده، دانا، كارگر و فرارو است؛ و جسد مرده، نادان، و فروياز است.

دوم حصول كمال براى انسان و برترى و مزيت يافتن آن بر ديگران بستگى به دانش و عمل به مقتضاى آن دارد، و نه چيز ديگر.

سوم دانشى كه انسان را بدان برترى و كمال حاصل شود و با دارا بودن آن از هم‌پايگى حيوانات تا درجه‌ى ملائكه مقربين بالا رود هر دانشى نيست؛ بسيارى از دانشها كه بيشتر دانشمند خواندگان خود را بدانها مشغول مى‌دارند از قبيل حرفه‌هاست، و دانشى كه در آخرت بكار آيد همانست كه علماى آخرت بدان همت مى‌گمارند و علماى دنيا از آن روگردانند، يعنى شناخت خداوند و صفات و افعال و كتابها و پيامبران او، و شناخت روز قيامت و نفس انسانى و چگونگى استكمال و ترقى آن از جايگاه حيوانات كه در معرض فنا و نابوديند تا فراگاه ملكوت و روحانيان كه هميشگى و جاويدانند.

چهارم چنين كمال علمى جز از راه رياضتها و مجاهدتهاى شرعى و علمى و با رعايت شرائط مخصوص بدست نيايد، و كمتر كسى را نيز امكان بدست آمدن وجود دارد.