[جحد]

و از جحد نيز چهارده وجه بازمى‌گردد: شش مغايب را و شش مخاطب را و دو حكايت نفس متكلّم را. و آن شش كه مغايب را بود سه مذكّر را بود و سه مؤنّث را.

آن سه كه مذكّر را بود: لم يضرب، لم يضربا، لم يضربوا.

لم يضرب: يعنى نزده است او يك مرد غايب در زمان گذشته.

صيغه مفرد مذكّر غايب است از فعل جحد، صحيح و مجرد و معلوم.

لم يضرب در اصل يضرب بود (واحد مذكّر غايب بود از فعل مضارع) خواستيم مفرد مذكّر غايب بنا كنيم از فعل جحد، لم جازمه بر سرش درآورديم دو عمل كرد: لفظا و معنى، لفظا حركت آخر را به جزمى ساقط كرد، و معنى نقل نمود معناى مضارع را بسوى ماضى و نفى در ماضى كرد لم يضرب شد.

لم يضربا: يعنى نزدند ايشان دو مردان غايب در زمان گذشته. صيغه تثنيه مذكّر غايب است از فعل جحد، صحيح و مجرد و معلوم.

لم يضربا در اصل يضربان بود (تثنيه مذكّر غايب بود از فعل مضارع) خواستيم تثنيه مذكّر غايب بنا كنيم از فعل جحد، لم جازمه در سرش درآورديم دو عمل كرد: لفظا و معنى، لفظا نون عوض رفع را به جزمى ساقط كرد، و معنى نقل كرد معنى مضارع را بسوى ماضى و

جامع المقدمات (جامعه