اسم الکتاب : جامع المقدمات( جامعه مدرسين) المؤلف : جمعى از علما الجزء : 1 صفحة : 624
خوانند، چون «زيد نويسنده است و زيد نويسنده نيست» و اگر كلّى باشد
پس اگر بيان كمّيّت افراد نكرده باشد آن قضيّه را مهمله خوانند، چون «انسان
نويسنده است و انسان نويسنده نيست» و اگر بيان كمّيّت افراد كرده باشد «آن قضيّه
را محصوره خوانند، و اين بر چهار قسم بود:
موجبه كليّه و سالبه كليّه
و موجبه جزئيه و سالبه جزئيه.
فصل: [عدم اعتبار قضاياى
شخصيّه]
قضاياى شخصيّه در علوم
معتبر نيست، و قضيّه مهمله در قوّه جزئيه است، پس قضاياى معتبره در علوم، محصورات
اربعه است.
فصل: [نقش حرف سلب، در
قضيه حمليّه]
حرف سلب، چون در قضيه
حمليّه، جزء محمول شود، آن را قضيّه معدولة المحمول خوانند، و اگر جزء موضوع شود
آن را معدولة الموضوع گويند، و اگر جزء هر دو شود، معدولة الطرفين خوانند، و اگر جزء
نشود، آن را محصّله خوانند.
فصل: [قضيّه ضروريّه]
نسبت محمول با موضوع خواه
به ايجاب و خواه به سلب شايد كه ضرورى باشد يعنى «مستحيل الانفكاك» باشد آن را
قضيّه ضروريّه خوانند، چون «كلّ انسان حيوان بالضرورة و لا شىء من الانسان بحجر
بالضرورة» و شايد كه بسلب ضرورت باشد از هر دو طرف آن را ممكنه خاصّه گويند، چون
«كلّ انسان كاتب بالامكان الخاصّ و لا شىء من الانسان بكاتب بالامكان الخاصّ».
موجبه و سالبه را معنى يكى است
جامع المقدمات (جامعه
اسم الکتاب : جامع المقدمات( جامعه مدرسين) المؤلف : جمعى از علما الجزء : 1 صفحة : 624