نفس و ملكات مى‌گردند و ملكات ملك‌ها مى‌شوند يا شياطين كه ملتذ باشد انسان يا متألم به منادمت و مصاحبت آنها و همچنين ساير مرغوبات و مبغوضات از اين اعراض و تكرار و اصرار اينها متجسم و متجوهر و متقرر خواهد شد.

قول و فعل ما از صوم و صلات و طواف و جهاد و درس و بحث و غيرها همه اعراض‌اند ولى از تكرر افعال، جواهرى به نام ملكات در نفس حاصل مى‌شوند كه مواد و «بذور صور» أخروى‌اند كه انسان زرع و زارع و مزرعه خود است‌ وَ لا تُجْزَوْنَ إِلَّا ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ‌ (يس 54) وَ اللَّهُ مُخْرِجٌ ما كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ‌ (بقره 73) تفصيل اين مطلب را بطور مستوفى در دروس اتحاد عاقل به معقول آورده‌ايم رجوع شود. و در دفتر دل ثبت شده است كه: