(۲۳)

ابوالفتوح رازى

جويا جهانبخش

ابوالفتوح رازى، جمال الدين حسين بن على بن محمد بن احمد خزاعى [1] ؛ عالم و مفسر نامدار امامى. تبار وى به بُدَيل بن ورقاء الخزاعى، از صحابه رسول اكرم صلى الله عليه و آلهمى رسد و روشن نيست نياكانش كى به ايران آمده اند. به هر روى، ايشان نخست در نيشابور مسكن گزيدند و بعدها در رى اقامت نمودند. خاندان ابوالفتوح اهل علم بودند و از مفاخر اماميّه به شمار مى روند. از زندگانى ابوالفتوح آگاهيهاى فراوان به دست نيست. گويا در حدود سال ۴۸۰ ق زاده شده باشد. از مشايخ وى، شيخ ابوالوفاء عبدالجبار بن عبداللّه بن على مقرى رازى، شيخ ابوعلى فرزند شيخ طوسى و پدر خودش، على بن محمد، و عمادالدين ابومحمد حسن بن محمد قاضى استرآبادى هستند. شايد زمخشرى نيز از مشايخ ابوالفتوح بوده باشد. به وعظ و خطابه تعلّق خاطر فراوان داشته و در رى واعظى بزرگ و مقبول بوده. در برخى علوم روزگار استاد بوده و تفسيرش بيانگر تبحّر وى در نحو و قرائات و حديث و فقه و اصول فقه و تاريخ مى باشد. از شاگردان برجسته ابوالفتوح شيخ منتجب الدين رازى و ابن شهر آشوب نام بردنى اند. تاريخ درگذشت شيخ ابوالفتوح دقيقاً دانسته نيست،

[1] دانشنامه قرآن، بهاءالدين خرمشاهى، تهران، ۱۳۷۷ش، انتشارات دوستان و ناهيد، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۲.