(۲۱)

ابوالفتوح مفسر نامدار امامى [1]

سيد كاظم موسوى بجنوردى

ابوالفتوح رازى، جمال الدين حسين بن على بن محمد بن احمد خزاعى (ح ۴۸۰ ـ پس از ۵۵۲ ق / ۱۱۵۷ م)، عالم و مفسر نامدار امامى و مؤلف تفسير روض الجنان و روح الجنان.
خاندان او دانشمندان متعددى پرورده است و افندى از آنان با عنوان سلسله اى معروف را علماى اماميه، كه هر يك تأليفات متعدد داشته اند، ياد كرده است (۲/۱۵۸). از آنجا كه نسب ايشان به نافع بن بديل بن ورقاء خزاعى مى رسد، اصل تازى دارند (نك: ابوالفتوح، ۳ / ۲۴۵؛ ۱۰ / ۲۲۵). روشن نيست كه اجداد رازى چه زمانى به ايران آمدند، ولى مهاجرت آنان احتمالاً مى بايست در سده هاى ۱ و ۲ق / ۷ و ۸ م صورت گرفته باشد. ايشان نخست در نيشابور مسكن گزيدند و جد دوم ابوالفتوح، ابوبكر احمد بن حسين بن احمد با نسبت نيشابورى خزاعى خوانده مى شد (منتجب الدين، ۷). اقامت آنان در رى گويا در زمان همين ابوبكر احمد آغاز شد (نك: همان جا). وى شاگرد سيد مرتضى، شيخ رضى و شيخ طوسى بود و از آثارش الاُمالى در چهار مجلد، عيون الأحاديث، الروضة در فقه، السنن، المفتاح در اصول و المناسك را بر شمرده اند

[1] دايرة المعارف بزرگ اسلامى، زير نظر سيد كاظم موسوى بجنوردى، تهران، ۱۳۷۳ ش، ج ۶، ص ۱۱۰ ـ ۱۱۴.