اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 78

و حوّا با وسوسه، فريب و گمراه‌سازى ابليس، از درخت ممنوع خوردند يا چشيدند و بى‌درنگ لباس‌هايشان فروريخت و در نتيجه، شرم‌گاهشان آشكار و از بهشت اخراج شدند. از تعبيرهاى‌ «فَوَسوَسَ لَهُمَا الشَّيطنُ» (اعراف/ 7، 20)، «فَدلَّل- هُما بِغُرورٍ» (اعراف/ 7، 22)، «فَأزَلَّهُما الشَّيطنُ» (بقره/ 2، 36) برمى‌آيد كه ابتدا وسوسه شيطان، بعد فريب خوردن آدم و حوّا، و در پى آن، لغزش و اخراج آن دو از بهشت صورت گرفته است.
مفسّران در چگونگى دسترس ابليس به آدم و حوّا- با اين كه ابليس از بهشت رانده شده بود- وجوهى گفته‌اند؛ مانند: ابليس به آسمان نزديك مى‌شد و با آدم سخن مى‌گفت.
ابليس به درِ بهشت نزديك شده، آدم را صدا مى‌زد و از آن‌جا با او سخن مى‌گفت. ابليس از زمين به آدم پيام مى‌فرستاد و با او سخن مى‌گفت و .... [1]
از ظاهر اين توجيه‌ها برمى‌آيد كه بهشتِ آدم را بهشت موعود دانسته‌اند كه ابليس نمى‌تواند وارد آن شود؛ در حالى‌كه ظاهر آيات قرآن با اين سخن سازگار نيست و دليل محكمى براى پذيرش آن وجود ندارد.
به گفته علّامه طباطبايى، از آيات مربوط استفاده مى‌شود كه آدم و حوّا شيطان را ديده و شناخته‌اند و مانعى ندارد كه شيطان وارد بهشت شده باشد؛ چرا كه در بهشتِ «جاويد» جايى براى شيطان نيست، نه بهشت «آدم»؛ ازاين‌رو همگى بعداً از آن اخراج شدند. [2]
در آيه 20 اعراف/ 7 درباره اثر وسوسه شيطان آمده است كه شيطان آن دو را فريفت تا شرم‌گاهشان آشكار شود: «فَوَسوَسَ لَهُما الشَّيطنُ لِيُبدِىَ لَهُما ماوُرِىَ عَنهُما مِن سَوءتهِما». درباره «لام» «ليبدى» دو قول وجود دارد: نخست اين‌كه براى عاقبت باشد؛ يعنى وسوسه شيطان به پديدار شدن شرم‌گاهشان انجاميد و شيطان، در ابتدا از اين سرانجام آگاه نبود. [3] ديگر اين كه لامِ غرض باشد؛ به اين شكل كه گفته شود: پديدار گشتن شرم‌گاه، كنايه از سقوط حرمت و زوالِ مقام است؛ بنابراين، قصد شيطان از وسوسه آن دو، زوال حرمت و از ميان بردن مقام آنان بوده است يا بگوييم: شيطان در لوح محفوظ ديده يا

[1]. التبيان، ج 1، ص162؛ مجمع البيان، ج 1، ص 197؛ التفسير الكبير، ج 3، ص 15
[2]. الميزان، ج 1، ص131
[3]. كشف‌الاسرار، ج 3،ص 577؛ التفسير الكبير، ج 14، ص 46

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 78

صيغة PDF

شهادة

الفهرست