اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 74

آسمان اوّل به زمين دانسته است. [1]
3. در اين وجه كه قوى‌تر و دقيق‌تر از وجوه ديگر است، بهشت، جنبه برزخى و مثالى داشته و داراى جوهرى نورانى است و مثالِ هرچه را در عالمِ وجود است، در خود گنجانده است؛ ولى در هر حال دو بهشت است: يكى پيش از نشئه دنيايى كه مرتبه‌اى از مراتب نزول است و ديگرى پس از نشئه دنيايى كه از مراتب عروج تلقّى مى‌شود و در پايانِ سلسله صعود قرار دارد. صدرالمتألّهين اين رأى را به قيصرى و ابن‌عربى نسبت داده، [2] مى‌گويد: اين دو بهشت از حيث ماهيّت و ذات فرقى ندارند و يگانه تفاوت آن‌ها در اين است كه يكى در ابتداى سير انسان و ديگرى در پايان سير او قرار دارد. [3] علّامه طباطبايى نيز ضمن برزخى دانستن اين بهشت، در تفسير حديثى كه بهشتِ آدم را در دنيا مى‌شناساند، مى‌نويسد: منظور از دنيايى بودن بهشت مزبور، بهشتِ برزخى، در مقابل بهشت جاويدان است. [4]
4. بهشت آدم از باغ‌هاى دنيا بوده و بر روى زمين قرار داشته است و نه بهشت جاويد.
عدّه‌اى از جمله شيخ صدوق، طوسى و آلوسى اين رأى را پذيرفته‌اند. [5] ملّاصدرا اين قول را در تفسيرش به ابوالقاسم بلخى و ابومسلم اصفهانى نسبت داده، مى‌گويد: بعضى از اصحاب ما (شيعيان) نيز همين را گفته‌اند. [6] رشيدرضا نيز در تفسير المنار ضمن اختيار اين نظر، آن را نظريّه محقّقان اهل‌سنّت دانسته و به نقل از ابومنصور ماتريدى در تفسير التأويلات، اين سخن را به پيشينيان نسبت داده است. [7] براساس روايتى از امام صادق عليه السلام نيز اين بهشت در دنيا بوده و خورشيد و ماه در آن طلوع مى‌كرده است. [8]
كسانى‌كه اين بهشت را دنيايى دانسته‌اند و نه بهشت موعود، براى اثبات مدّعاى‌

[1]. تفسيرصدرالمتألهين، ج 3، ص 84
[2]. همان، ج 3، ص 81-82
[3]. همان، ص 83
[4]. الميزان، ج 1، ص135 و 139
[5]. الاعتقادات، ص 91؛التبيان، ج 1، ص 156؛ روح‌المعانى، مج 1، ج 1، ص 371- 372
[6]. تفسيرصدرالمتألهين، ج 3، ص 83
[7]. المنار، ج 1، ص277
[8]. الكافى، ج 3، ص247؛ تفسير قمى، ج 1، ص 71؛ بحارالانوار، ج 6، ص 284-/ 285 و ج 11، ص 161- 162

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 74

صيغة PDF

شهادة

الفهرست