اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 570
دستور به خويشتندارى در
عقوبت پس از جنگ، هنگامى كه
مسلمانان با پيكرهاى مثله شده شهيدان به ويژه حمزه، عموى پيامبر صلى الله عليه و
آله مواجه شدند، سوگند ياد كردند كه اگر بر مشركان پيروز شوند زندگان آنان را مثله
خواهند كرد تا چه رسد به مردگانشان[1] يا آنان را چنان مثله خواهند كرد كه هيچكس از عرب چنين نكرده باشد[2] و برحسب بعضى روايات، پيامبر صلى الله
عليه و آله با ديدن بدن مثله شده حمزه، سوگند ياد كرد كه اگر بر قريش پيروز شود،
30[3] يا 70[4] تن از آنان را مثله خواهد كرد. اين آيه نازل شد[5] كه اگر خواستيد تلافى كنيد، با عملى
كه با شما شده متناسب باشد و اگر شكيبايى كنيد، براى شما بهتر است: «و ان عاقَبتُم فَعاقِبوا بِمِثلِ ما عوقِبتُم بِهِ و لَن
صَبَرتُم لَهُوَ خَيرٌ لِلصبِرين». (نحل/ 16، 126) مقام شهيدان پس از غزوه احُد براى
نخستين بار مسلمانان با خيل شهيدان و افزون بر آن، تبليغات سوء منافقان كه اگر با
ما بوديد كشته نمىشديد، مواجه شدند؛ بدين جهت مسلمانان آرزو داشتند كه از حال
برادران شهيدشان آگاه شوند.[6] خداوند در پاسخ به آنان و مقام شهيدان احُد خطاب به پيامبر يا هر انسانى،[7] اين آيات را نازل كرد. آنان را كه در
راه خدا كشته شدهاند، مرده مپنداريد؛ بلكه زندهاند كه نزد پروردگارشان روزى داده
مىشوند. به آنچه خدا از فضل خود به آنها داده است، شادمانند و براى كسانى كه از
پى ايشاناند و هنوز به آنان نپيوستهاند، شادى مىكنند كه نه بيمى برايشان است و
نه اندوهگين مىشوند ...: «و لا تَحسَبَنَّ
الَّذينَ قُتِلوا فى سَبيلِ اللَّهِ اموتًا بَل احياءٌ عِندَ رَبّهِم يُرزَقون*
فَرِحينَ بِما[1]. مجمعالبيان، ج 6،ص 605 [2]. جامعالبيان، مج8، ج 14، ص 254؛ الدرالمنثور، ج 5، ص 179 [3]. تفسير ابنكثير، ج2، ص 614 [4]. تفسير ثعالبى، ج2، ص 246؛ الكشاف، ج 2، ص 645 [5]. الكشاف، ج 2، ص645 [6]. روضالجنان، ج 5،ص 146؛ جامعالبيان، مج 3، ج 4، ص 227 [7]. اسباب النزول، ص109- 110
اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 570