اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 304

واز آنان خواست تااورابه احد ببرند. درميان راه، به هركسى كه مى‌رسيد از حال پيامبر مى‌پرسيد تا از سلامت حضرت آگاهى يافت؛ آن‌گاه به مدينه بازگشت. [1]
برخى از مورّخان عبداللّه را در بسيارى از غزوات و گويا در 13 جنگ، جانشين رسول خدا صلى الله عليه و آله در مدينه دانسته‌اند. [2] بيش از اين، يادى از او در تاريخ نيست تااين‌كه گويا در نبرد قادسيّه (16 هجرى) شركت كرد و پرچم سياهى به دست داشت. [3] برخى گفته‌اند:
او در همان نبرد به شهادت رسيد؛ [4] امّا به نقلى پذيرفتنى‌تر، وى پس از آن به مدينه بازگشت و در آن‌جا درگذشت. [5]
ابن‌امّ‌مكتوم در شأن نزول‌
1. به نظر بعضى از مفسّران، چون آيه 95 نساء/ 4 «لايَستَوِى القعِدونَ مِن‌المؤمنينَ وَ ... المُجهدون فِى سَبيلِ اللّهِ بأمولِهم و أنفسِهِم» نازل شد، پيامبر صلى الله عليه و آله كاغذ و قلمى خواست تا آن را از طريق كاتبان به همگان ابلاغ كند. ابن‌ام‌مكتوم به حضرت عرض كرد: اى رسول خدا! آيا براى من كه نابينا هستم، رخصتى نيست؟ بدين‌گونه عبارت‌ «غَيرُ أُولِى الضَّررِ» نازل شد و آيه به صورت‌ «لايَستَوِى القعِدونَ مِنَ المؤمِنين غَيرُ أوُلى الضَّررِ مؤمنانى كه بى‌هيچ رنج و آسيبى از جنگ مى‌گريزند، با كسانى‌كه با مال و جان خويش جهاد مى‌كنند، برابر نيستند»، درآمد. [6] طبرسى آيه را درباره متخلّفان از جنگ تبوك دانسته كه با نزول اين قطعه از آيه، عبداللَّه ابن امّ مكتوم از آن استثنا شده است. [7]
2. ديگر جايى كه مفسّران از او ياد كرده‌اند، در ذيل آيات 1- 10 عبس/ 80 است كه گفته‌اند: مقصود از اعمى، ابن‌امّ‌مكتوم است: «عَبَس و تَوَلّى‌* أَنَ جاءَهُ الأعمى‌*

[1]. المغازى، ج 1، ص277
[2]. تاريخ ابن خياط، ص60
[3]. الطبقات، ج 4، ص160
[4]. سير اعلامالنبلاء، ج 1، ص 365؛ الاصابه، ج 4، ص 495
[5]. الطبقات، ج 4، ص161
[6]. جامع‌البيان، مج4، ج 5، ص 309-/ 311
[7]. مجمع‌البيان، ج 3،ص 147

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 304

صيغة PDF

شهادة

الفهرست