اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 251
ساليانى پيش از اسحاق
متولّد شده، اتّفاق نظر وجود دارد.[1] در روايتى از امام صادق عليه السلام فاصله سنّى اسماعيل و اسحاق پنج
سال ذكر شده است؛[2] با وجود اين، بعضى تولّد اسماعيل از
هاجر، و اسحاق از ساره را همزمان شمردهاند[3] و بعضى با وجود اعتراف به اتّفاق نظر ياد شده، به استناد آيه 49
مريم/ 19: «... فَلَمّا اعتَزلَهُم ... وَهَبنا لَهُ إِسحقَ ...» اسحاق را بزرگتر از اسماعيل دانستهاند.[4] اين برداشت، با استناد به سياق آيات سوره صافات/ 37 رد، و با كمك
آيه 49 مريم/ 19 چنين تبيين شده: مقصود آن است كه پس از هجرت، اسحاق را به او عطا
كرديم، نه اينكه بىدرنگ پس از هجرت، اسحاق تولّد يافته باشد.[5] 22. محفوظ ماندن از
پيامدهاى تبرّى از مشركان: «... رَبَّنا عَليكَ
تَوَكّلنا و إِلَيكَ أَنَبنا و إَلَيكَ المَصيرُ* رَبَّنا لَاتَجعَلنا فِتنَةً
لِلَّذينَ كَفروا واغفِرلَنا رَبَّنا إِنّكَ أَنتَ العَزيزُ الحَكيم». (ممتحنه/ 60، 4- 5) اين
خواسته ابراهيم در ضمن نيايش و در پى بيزارى ابراهيم و همراهان او از مشركان است.
در ابتدا آنان حال خود را بيان كردهاند كه پروردگارا! ما تدبير امور خويش را به
تو مىسپاريم «عَليكَ تَوكّلْنا» و خودمان را نيز در
اختيار تو قرار مىدهيم «إِليكَ أَنبنا» سپس از خداوند خواستهاند كه آنها را از پيامدهاى تبرّى از كافران
پناه دهد و آنها را بيامرزد: «رَبَّنا لَاتَجعَلنا
فِتنَةً لِلَّذينَ كَفروا ....» فتنه، وسيله امتحان و
منظور از «لَاتَجعَلنا فِتنَة» آن است كه ما را
وسيله امتحان كافران قرار مده كه بر ما مسلّط شده، همه توان خود را براى ايذاى ما
به كار گيرند.[6] بعضى، فتنه را به معناى گمراهى[1]. تفسير قرطبى، ج15، ص 75؛ الميزان، ج 10، ص 335 [2]. قصصالانبياء،راوندى، ص 112 [3]. كشفالاسرار، ج 5،ص 269 [4]. تفسير قرطبى، ج15، ص 67 [5]. منشور جاويد، ج11، ص 264 [6]. الميزان، ج 19، ص233
اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 251