اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 235
3. مقصود از رسيدن به
«سعى» در آيه «فَلَمّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعى»
به نظر بعضى رسيدن به سنّى است كه انسان خود به كوشش براى تأمين نيازهاى زندگى
مىپردازد كه همان دوران نزديك به بلوغ است[1] و تعبير «معه»
نشان مىدهد او به دورانى رسيده بوده كه پدر را در امور زندگى يارى مىداده است؛[2] ولى به قولى، مقصود از سعى، عبادت و
كار براى خداوند است.[3]
گروهى از مفسّران، سنّ اسماعيل را هنگام ماجرا سيزده سال ذكر كردهاند.[4] به گفتهاى، منظور از سعى، سعى بين
صفا و مروه در اعمال حج است؛ به اين معنا كه هنگام سعى، ابراهيم عليه السلام رؤيا
را با اسماعيل در ميان گذاشت.[5] اين نظر را مىتوان از روايت امام صادق عليه السلام نيز استفاده
كرد.[6] 4. تعبير «أَرى فِىالمَنامِ أَنّى أَذبَحُك»
نشان مىدهد كه ابراهيم عليه السلام به طور مكرّر[7] و به گفتهاى، سه شب پياپى (هشتم، نهم و دهم ذىحجه)[8] رؤياى ذبح اسماعيل را مىديده و
ازهمينرو دريافته كه به اين امر مأمور است.[9] به نظرى ديگر، او در خواب صدايى را شنيده كه خداوند تو را به ذبح
فرزندت فرمان مىدهد.[10]
بعضى برآنند كه خداوند در بيدارى نيز اين دستور را به او وحى كرده و گرنه ابراهيم
نمىتوانست به رؤيا ترتيب اثر دهد.[11] به نظر بعضى، اين فرمان به دليل سختى آن، ابتدا در رؤيا به حضرت
ابلاغ شد تا در حدّ لازم آمادگى يابد؛ آنگاه در بيدارى بر آن تأكيد شد.[12] 5. در ميان گذاشتن اين
مأموريّت با اسماعيل، جلوهاى از ادب الهى ابراهيم با فرزندش اسماعيل است.[13] به گفتهاى، هدف آن بوده تا كار بر
اسماعيل آسانتر باشد[14]
و نيز[1]. الميزان، ج 17، ص152 [2]. تفسير قرطبى، ج15، ص 66؛ نمونه، ج 19، ص 111 [3]. التبيان، ج 8، ص516؛ مجمعالبيان، ج 8، ص 706 [4]. مجمعالبيان، ج 8،ص 706؛ تفسير قرطبى، ج 15، ص 66؛ نمونه، ج 19، ص 111 [5]. اثبات الوصيه، ص42؛ بحارالانوار، ج 12، ص 136 [6]. مجمعالبيان، ج 8،ص 710 [7]. الميزان، ج 17، ص152؛ منشور جاويد، ج 11، ص 275 [8]. التفسير الكبير، ج26، ص 153؛ تفسير قرطبى، ج 15، ص 68 (9) (10) 9 و. همان؛الميزان، ج 17، ص 152 [11]. التبيان، ج 8، ص516 [12]. التفسير الكبير،ج 26، ص 156 [13]. الميزان، ج 6، ص273 [14]. تفسير ابن كثير،ج 4، ص 17
اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 235